Ο Σίνμεν Μουσάσι νο κάμι Φουτζιουάρα νο Γκενσίν ή πιο γνωστός ως  Μιγιαμότο Μουσάσι γεννήθηκε το 1584 και πέθανε το 1645. Θεωρείται ο καλύτερος ξιφομάχος Σαμουράι που έζησε ποτέ. Ήταν ανίκητος σε όλες τις μονομαχίες που συμμετείχε (πάνω από 60) και πολέμησε σε αρκετές μάχες της εποχής εκείνης. Τα τελευταία τριάντα χρόνια της ζωής του τα αφιέρωσε στην αναζήτηση της αληθινής Πολεμικής Τέχνης. Αποτέλεσμα αυτής της αναζήτησης είναι το εγχειρίδιο ξιφασκίας Γκορίν Σο ή Το Βιβλίο των Πέντε Κύκλων. Είναι ένα βιβλίο «σταθμός» στην ιστορία των Πολεμικών Τεχνών και μπορεί να σταθεί δίπλα στο Τάο τε Κιγκ του Λάο Τσε και στο Η Τέχνη του Πολέμου του Σουν Τσου.

Σε αυτό το μικρό άρθρο θα γίνει μία πολύ περιληπτική αναφορά στη δομή του βιβλίου αλλά και μία προσπάθεια σχολιασμού λίγων αποσπασμάτων, για να φέρουμε τον αναγνώστη σε μια πρώτη επαφή με αυτόν τον μεγάλο πολεμιστή και το βιβλίο του.

Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε πέντε κεφάλαια σύμφωνα με τα πέντε στοιχεία του βουδισμού Ζεν, τον οποίο είχε μελετήσει ο Μουσάσι τα τελευταία τριάντα χρόνια του. Τα στοιχεία αυτά είναι Γη, Νερό, Φωτιά, Αέρας και Κενό. 

Γη

Σε αυτό το κεφάλαιο περιγράφεται ο Δρόμος των Πολεμικών Τεχνών, που σύμφωνα με τον Μουσάσι δεν είναι μόνο η ικανότητα στην ξιφασκία αλλά μια ικανότητα χρήσιμη για όλες τις όψεις της ζωής.

«Η αλήθεια είναι ωστόσο ότι ο αληθινός Δρόμος των Πολεμικών Τεχνών αφορά το να εκπαιδεύεσαι έτσι που οι ικανότητες αυτές να σου είναι χρήσιμες σε κάθε περίσταση και το να διδάσκεις τις ικανότητες αυτές έτσι που να είναι χρήσιμες παντού».

Ο Μιγιαμότο Μουσάσι, εκτός από Πολεμιστής, ήταν ζωγράφος, ποιητής, μελέτησε το θέατρο Νο και εργάστηκε σε αρκετά τεχνικά επαγγέλματα.

Γι’ αυτόν ο Δρόμος των Πολεμικών Τεχνών είναι ο Δρόμος της Ζωής που μπορεί να βαδίσει ένας άνθρωπος. Είναι στάση καθημερινής ζωής και είναι χρήσιμος και στην παραμικρή λεπτομέρεια της καθημερινότητας. Δεν είναι κάτι τεχνητό, πηγάζει μέσα από την ζωή και εφαρμόζεται μέσα στη ζωή. Η ουσία του βρίσκεται στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του ανθρώπου με τις οποίες θα καταφέρει να ζήσει μία αρμονική και δίκαιη ζωή

Νερό

Εδώ ο Μιγιαμότο Μουσάσι παρομοιάζει την Τέχνη του σαν το νερό που τρέχει  ασταμάτητα, που τίποτε δεν του αντιστέκεται, γιατί μπορεί να προσαρμόζεται ανάλογα με το εμπόδιο και βρίσκει αμέτρητους τρόπους να νικήσει.

«Στο Δρόμο των Πολεμικών Τεχνών δεν πρέπει το πλαίσιο στο οποίο κινείται ο νους σας να είναι διαφορετικό από το πλαίσιο στο οποίο κινείται στην καθημερινή ζωή».

Η Τεχνική, η τακτική, η στρατηγική και η δύναμη που αναπτύσσεται στο Δρόμο των Πολεμικών Τεχνών είναι εργαλεία, τρόποι, μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με τον ίδιο αποτελεσματικό τρόπο και στις ανθρώπινες σχέσεις. Ο νους του πολεμιστή είναι ένα εργαλείο με το οποίο μπορεί παράλληλα να χτίσει έναν καλύτερο κόσμο, σε αντίθεση με την αδικία, το ψέμα, το φόβο, που  εμποδίζουν τον άνθρωπο να γίνει αληθινός Άνθρωπος του Do(του Δρόμου). 

«Σφυρηλατήστε τον εαυτό σας με χίλιες ημέρες εξάσκησης και τελειοποιήστε τον με άλλες δέκα χιλιάδες ημέρες εξάσκησης».

Για να έρθει αυτή η τελειοποίηση χρειάζεται πολλή προσπάθεια, πολλή εξάσκηση, χρειάζεται καθημερινή δράση. Ένα σπαθί δεν μπορεί να σφυρηλατηθεί με λίγες σφυριές, χρειάζονται χιλιάδες χτυπήματα με σωστή τεχνική, πολλή γνώση και αρκετό μεράκι. Το ίδιο χρειάζεται και ο Άνθρωπος που θέλει να βαδίσει το δρόμο του Πολεμιστή. Το σφυρηλάτημα του ανθρώπου είναι πολύ πιο δύσκολο από το σφυρηλάτημα ενός σπαθιού.  

Φωτιά

Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται μία διεξοδική περιγραφή των λεπτομερειών της μάχης. Μία μάχη που η ουσία της είναι ίδια τόσο μεταξύ δύο αντιπάλων όσο και μεταξύ δύο στρατών. Η Νίκη.

«Η βάση του δικού μου Δρόμου για τις Πολεμικές Τέχνες είναι το να γνωρίζεις το Δρόμο της νίκης με βεβαιότητα όταν μάχεσαι για την ζωή σου μόνος απέναντι σε πέντε ή σε δέκα αντιπάλους».

Για να γνωρίσει τον Δρόμο της νίκης με βεβαιότητα, ο Πολεμιστής χρειάζεται γνώση, θεωρητική και πρακτική, πρέπει να ξεπεράσει εμπόδια μαθαίνοντας από τα λάθη του.

Ο Δρόμος της νίκης προϋποθέτει σιγουριά και βεβαιότητα για κάθε κίνηση, αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Και ό,τι θετικό βγει από αυτή την προσπάθεια να δοθεί για το καλό όλων των υπολοίπων. Κάτι που έκανε και ο ίδιος ο Μουσάσι δίνοντάς μας αυτό το βιβλίο.

Αέρας

Εδώ αναφέρονται τα διαφορετικά στυλ που υπήρχαν την εποχή εκείνη και τα οποία, για τον Μουσάσι, δεν οδηγούν στον αληθινό Δρόμο

«Στο στιλ μου, δεν υπάρχει στο ξίφος ούτε είσοδος, ούτε βάθος, ούτε απόλυτη στάση. Υπάρχει μόνο το να κατανοήσει κανείς στο νου και την καρδιά του τις αρετές του στιλ. Αυτή είναι η ουσία των πολεμικών τεχνών»

Η ουσία των Πολεμικών Τεχνών του Μουσάσι είναι να καλλιεργήσει τις αρετές του στιλ. Και αν συμπεραίνουμε ότι το στυλ του Μουσάσι είναι η ίδια η ζωή του ανθρώπου, τότε αυτό που μας προτρέπει το βιβλίο των πέντε κύκλων δεν είναι διαφορετικό από αυτό που πρότειναν ο Κομφούκιος, ο Βούδας, ο Λάο Τσε, αλλά και ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και τόσοι άλλοι σοφοί. Η καλλιέργεια των ανθρώπινων αξιών, των αρετών.

Κενότητα

Η Κενότητα είναι ένα τέλος, μία κατάκτηση. Περιλαμβάνει όλα τα προηγούμενα γι’ αυτό δεν ζητά τίποτε. Είναι η κατάσταση του Αληθινού Πολεμιστή που είναι ανίκητος γιατί έχει φτάσει στην ανυπαρξία.

«Η Κενότητα είναι, φυσικά, ανυπαρξία. Γνωρίζοντας αυτό που υπάρχει, γνωρίζεις και αυτό που δεν υπάρχει -αυτό ακριβώς είναι η Κενότητα».

Η γνώση αυτού που δεν φαίνεται με γυμνά μάτια, αυτού που δεν το αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις είναι ό,τι πιο υψηλό μπορεί να γνωρίσει ο άνθρωπος. Ο τελειότερος Πολεμιστής είναι τέτοιος γιατί έχει πάψει πλέον να πολεμά, αφού δεν έχει κάτι να νικήσει, γιατί τα έχει νικήσει όλα. Έτσι παραμένει ήρεμος και ατάραχος, γιατί είναι νικητής της ύπαρξης και ενωμένος με το Κενό.

Ο Μιγιαμότο Μουσάσι, ο σαμουράι με τα δύο ξίφη, ο ανίκητος σε όλες τις μονομαχίες, ο Πολεμιστής με πνεύμα νίκης μας κληροδότησε ένα απόσταγμα σοφίας που ήταν αποτέλεσμα του Δρόμου των Πολεμικών Τεχνών που βάδισε ο ίδιος. Ένα βιβλίο που δεν είναι μόνο ένα εγχειρίδιο ξιφασκίας αλλά κι ένα εγχειρίδιο γνώσης του Do. Όποιος το κατανοήσει θα οδηγηθεί στο να βαδίσει τον αληθινό Δρόμο, το δικό του Δρόμο. Το Δρόμο της Νίκης.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ