Υπάρχει μια ζωτική ενέργεια που διαποτίζει ολόκληρο το Σύμπαν και συναντάται με διάφορες ονομασίες, όπως Τσι στην Κίνα, Κι στην Ιαπωνία και Πράνα στην Ινδία. Το Τσι λοιπόν είναι η εσωτερική δύναμη, που μας επιτρέπει να κινούμαστε, να μιλάμε, να εργαζόμαστε και γενικά να ζούμε. Ο καθένας από εμάς, έχει μέσα του αυτήν την εσωτερική δύναμη του Τσι, ήδη από τη γέννησή του.
Η ενέργεια του ήλιου, οι τροφές και κυρίως η σωστή αναπνοή αποτελούν σημαντικούς παράγοντες, για να αναπτύξουμε αυτήν την Εσωτερική Ενέργεια. Έτσι, σε όλες τις Πολεμικές Τέχνες, η αναπνοή αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό παράγοντα, την αρχή και το τέλος μιας προσπάθειας.
Τι είναι όμως η αναπνοή; Αναπνοή είναι η λειτουργία με την οποία οι ζώντες οργανισμοί προσλαμβάνουν οξυγόνο -το οποίο περιέχει άφθονο Τσι- και αποβάλλουν διοξείδιο του άνθρακα. Αν λάβουμε υπόψη ότι ένας φυσιολογικός άνθρωπος πρέπει να αναπνέει πλήρως 10-12 φορές ανά λεπτό, οι περισσότεροι το καταφέρνουν μόνον όταν είναι απολύτως ξεκούραστοι, ενώ μόλις υποβληθούν στην παραμικρή κόπωση η ταχύτητα των αναπνοών τους αυξάνεται, χωρίς όμως να αυξάνεται και το «βάθος» εισπνοής με αποτέλεσμα η εκπνοή να καθίσταται ανεπαρκής. Οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν λιγότερο από το ένα τρίτο της χωρητικότητας των πνευμόνων τους, με τις κυψελίδες του αέρα στα άλλα δύο τρίτα των πνευμόνων να έχουν αδρανήσει εξαιτίας της ελλιπούς χρήσης. Ακόμα όμως και οι ενεργές κυψελίδες, καθώς και οι βρόγχοι, είναι συχνά πνιγμένοι από ακαθαρσίες.
Ένα βασικό σφάλμα είναι η υπερτίμηση εισπνοής με την παράλληλη υποτίμηση της φάσεως της εκπνοής. Εισπνέοντας βαθιά (εισάγοντας οξυγόνο) αλλά εκπνέοντας ρηχά (μη αποβάλλοντας αρκετό διοξείδιο) παρεμποδίζουμε την επομένη εισαγωγή περισσοτέρου κατά το δυνατόν όγκο οξυγόνου.
Η αναπνοή χωρίζεται σε τρία είδη, ανάλογα με το τμήμα του σώματος που διαστέλλεται και συστέλλεται κατά τη διάρκεια της αναπνοής: την ανώτερη ή θωρακική αναπνοή όπου ο αέρας φτάνει μόλις μέχρι το θώρακα, τη μέση αναπνοή, όπου γεμίζει με οξυγόνο το στήθος και οι μεσοπλεύριοι μύες και την κατώτερη ή διαφραγματική αναπνοή με την οποία εισπνέουμε αέρα κινώντας το διάφραγμα προς τα κάτω και η κοιλιακή χώρα εξογκώνεται γεμίζοντας έτσι το κάτω μέρος των πνευμόνων μας που μορφολογικά είναι και το μεγαλύτερο σε όγκο.
Οι αναπνευστικές ασκήσεις που εντάσσονται μέσα σε ένα ευρύτερο πρόγραμμα Πολεμικών Τεχνών θα πρέπει να επαναλαμβάνονται συχνά σε όλη τη διάρκεια της προπόνησης. Είναι όμως πλέον αποτελεσματικές στο τέλος ενός τέτοιου προγράμματος, ώστε οι εισπνοές και οι εκπνοές του ασκούμενου να φθάσουν στο ανώτατο όριό τους ενεργοποιώντας τις κορυφές των πνευμόνων, οι οποίες κατά τη «μέση» αναπνοή παραμένουν αδρανείς.
Οι αναπνευστικές ασκήσεις, λοιπόν, μπορούν να αποτελούν τον «επίλογο» κάθε προπόνησης, λειτουργώντας παράλληλα και ως αποθεραπεία των εντόνων μυϊκών προσπαθειών του ασκούμενου. Σε μία προπόνηση και καθ’ όλη τη διάρκειά της, ο ασκούμενος θα πρέπει να αναπνέει πλήρως σε όλες τις ασκήσεις. Ο Προπονητής θα πρέπει να υπενθυμίζει συχνά στους ασκούμενους τη ρύθμιση της αναπνοής τους. Είναι παρατηρημένο ότι συχνά ο ασκούμενος που ξεκινά μια άσκηση η οποία απαιτεί δύναμη, διακόπτει την αναπνοή του πριν την επιχειρήσει, στερώντας τον αέρα από τους πνεύμονές του ακριβώς τη στιγμή που τον χρειάζεται.
Οι περισσότεροι από εμάς πραγματοποιούμε αποκλειστικά θωρακική αναπνοή. Η εισπνοή, δηλαδή, γίνεται κατά κύριο λόγο στο θώρακα. Το ζητούμενο, λοιπόν είναι να προσπαθήσουμε να εκπαιδεύσουμε το διάφραγμά μας, ώστε να πετύχουμε την κοιλιακή (διαφραγματική) αναπνοή. Η εισπνοή γίνεται σε αυτήν την περίπτωση κυρίως στην κοιλιά και πολύ λιγότερο στο θώρακα. Απώτερος στόχος είναι να επιτευχθεί η πλήρης αναπνοή, που πραγματοποιείται εξίσου στην κοιλιά και στο θώρακα, ενώ περιλαμβάνει και την περιοχή των πλευρών. Η φυσική, ενδεδειγμένη αναπνοή πρέπει να γίνεται από τη μύτη και ο αέρας να εισέρχεται κατά το μεγαλύτερο μέρος στην κοιλιά, λιγότερο στο θώρακα και σε ορισμένες περιπτώσεις που απαιτείται από τον οργανισμό (π.χ όταν κάποιος πραγματοποιεί μια βαριά εργασία), στο πάνω μέρος του θώρακα.
Στις παραδοσιακές ιαπωνικές τέχνες είτε αυτές είναι πολεμικές είτε άλλες, όπως η Ικεμπάνα, η σωστή αναπνοή διδάσκεται σαν ένας ουσιαστικός και θεμελιώδης παράγοντας συγκέντρωσης. Εδώ η αναπνοή δρα ως συνδετικός κρίκος μεταξύ σώματος και πνεύματος. Στις τεχνικές Ζεν η αναπνοή γίνεται πιο αργά και ελέγχεται από τους κάτω κοιλιακούς μυς, ενώ η εκπνοή διαρκεί περισσότερο ασκώντας πίεση στο υπογάστριο η οποία ακολουθείται από μια αυτόματη φυσική εισπνοή. Τον ίδιο τύπο αναπνοής παρατηρούμε κατά τη διάρκεια της σιωπηλής συγκέντρωσης που εκτελείται σε θέση σέιζα «Μοκουσό» που προηγείται και ακολουθεί κάθε παραδοσιακή προπόνηση του Καράτε-Ντο όπως και άλλων πολεμικών τεχνών.
Οι βασικές αρχές του Τσι Γκονγκ (κινέζικο σύστημα διαχείρισης της εσωτερικής ενέργειας) μας συμβουλεύει να διατηρούμε την αναπνοή μας βαθιά και αργή, ώστε βαθμιαία να καθαρίσουμε τις ενεργές κυψελίδες των πνευμόνων. Η βαθιά αναπνοή επιτρέπει σε περισσότερο οξυγόνο να φτάσει βαθύτερα στους πνεύμονες και να αντικαταστήσει το λιμνάζοντα αέρα που έχει συγκεντρωθεί εκεί για πολύ καιρό, εξαιτίας της ρηχής αναπνοής. Η αργή, βαθιά αναπνοή δεν παρέχει μόνο καλύτερη και ομαλότερη ποσότητα ενέργειας, αλλά σχετίζεται άμεσα με τη νοητική ζωντάνια και αταραξία.
Από τα πολλά είδη αναπνευστικών τεχνικών, η κοιλιακή αναπνοή θεωρείται η πιο σημαντική, επειδή δομεί ένα «μαργαριτάρι ενέργειας» στο κοιλιακό ενεργειακό πεδίο, που δρα σαν δεξαμενή, από όπου η ενέργεια μπορεί να κατευθυνθεί σε άλλα μέρη του σώματος για διάφορους σκοπούς. Οι βαθιοί γνώστες των πολεμικών τεχνών, οι αθλητές και οι τραγουδιστές, συχνά εκτελούν ασυνείδητα την κοιλιακή αναπνοή. Η κοιλιακή αναπνοή χρησιμοποιείται επίσης σε πολλά είδη μυστικιστικών πειθαρχιών, ενώ για πολλά συστήματα αυτογνωσίας, η σωστή αναπνοή και στάση είναι προϋπόθεση για το «άδειασμα» και την αταραξία του νου.
Η πλήρης αναπνοή, που περιλάμβανε εισπνοή, συγκράτηση του αέρα και εκπνοή, αποτελεί το πρώτο βήμα στις αναπνευστικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται αιώνες τώρα από τους λαούς της Ανατολής. Ο ρυθμός της είναι 1:4:2. Αυτό σημαίνει ότι η συγκρότηση της αναπνοής διαρκεί 4 φορές περισσότερο από ότι η εισπνοή και 2 φορές περισσότερο από την εκπνοή. Με αυτή την πρακτική οι ασκούμενοι αποκτούν ήρεμη αναπνοή, χαλαρώνουν και αναζωογονούν το μυαλό και το σώμα τους.
Ας αρχίσουμε, έστω και αν νομίζουμε πως είναι αργά, με το να εξασκούμαστε στη σωστή, ολοκληρωμένη αναπνοή, γιατί αυτό θα μας δώσει την ενέργεια που χρειαζόμαστε, ώστε να συνεχίσουμε, αν θέλουμε, σε πιο ανώτερα επίπεδα αυτογνωσίας. Τότε μόνο μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε στην αρχή της ανάπτυξης και κυκλοφορίας του Τσι μέσα στις πολεμικές Τέχνες.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
