Νέα Ακρόπολη Αθήνας

Περπατώντας στους δρόμους μιας σύγχρονης δυτικής πόλης, εκεί κάπου στις μέρες των Χριστουγέννων, ανάμεσα σε γιορτινές βιτρίνες, σε χρωματιστά λαμπιόνια πάνω στα στολισμένα δέντρα, σε χαρούμενες μουσικές μελωδίες, ανάμεσα σε ανθρώπους φορτωμένους με τσάντες γεμάτες ψώνια, ανθρώπους που, όλως παραδόξως, χαμογελούν πιο εύκολα απ’ ό,τι συνήθως, μπορεί κάποιος ν’ αναρωτηθεί ποιο είναι το νόημα αυτής της μεταμόρφωσης.

Οι πιο κυνικοί θα κουνήσουν το κεφάλι και θα μιλήσουν για εμπορική εκμετάλλευση, για την αγγαρεία της οικογενειακής συγκέντρωσης, για την λαιμαργία μπροστά στις λιχουδιές, για την αύξηση των εξόδων τους, λόγω των (υποχρεωτικών κοινωνικά) δώρων που θα αγοράσουν, και άλλα τέτοια «ευχάριστα»! Οι πιο ενθουσιώδεις με τις γιορτές, κυρίως τα μικρά παιδιά, θα μιλήσουν για την ομορφιά που φέρνει αυτή η διακόσμηση, για τη χαρά να παίρνουν και κυρίως να δίνουν δώρα, για την ευκαιρία να βρεθούν με αγαπημένα πρόσωπα, για την ξεκούραση που θα τους προσφέρει αυτή η αλλαγή του σκηνικού, και το μόνο τους παράπονο θα είναι ότι οι γιορτές κρατάνε λίγο!

Πού βρίσκεται όμως η αλήθεια;

Αν ανατρέξουμε στην ιστορία ολόκληρης της ανθρωπότητας, θα δούμε (με έκπληξη μερικοί), ότι σε ΟΛΕΣ τις ανθρώπινες κοινωνίες, από τις πιο πρωτόγονες ως τις πιο εξελιγμένες, από τις αρχαιότερες ως και τις σύγχρονες, δεν λείπουν ποτέ οι ΓΙΟΡΤΕΣ. Τις βρίσκουμε στις πιο πρωτόγονες κοινωνίες, με τη μορφή φυσικών τελετών, με το άναμμα μιας φωτιάς, χορούς, θυσίες ζώων, κλπ. Τις βρίσκουμε σε Ανατολή και σε Δύση, σε πολιτισμούς που έγραψαν ιστορία, με τη μια ή την άλλη μορφή, στην Αίγυπτο, στην Αρχαία Ελλάδα, στην Μεσοποταμία, στην Ινδία, στην Κίνα, στην Ιαπωνία, στους Αμερικάνικους πολιτισμούς, τις βρίσκουμε παντού. Τις βρίσκουμε να φτάνουν μέχρι τις μέρες μας, άλλοτε ακολουθώντας τους παραδοσιακούς δρόμους, κι άλλοτε εκφυλισμένες και εκμεταλλευμένες από κερδοσκόπους. Τις βρίσκουμε να επαναλαμβάνονται κάποιες απ’ αυτές, στις ίδιες χρονικές στιγμές, ξανά και ξανά, χωρίς να χάνουν τη μαγεία τους για τα μάτια εκείνου που ξέρει να βλέπει.

Είναι πολλοί οι ερευνητές που προβληματίστηκαν και έψαξαν τις ρίζες αυτής της τόσο ανθρώπινης ανάγκης. Φαίνεται να πηγάζει μέσα από τη σκοτεινή μήτρα του Χρόνου, του Αιώνιου Χρόνου, που με το Μυστηριακό αγκάλιασμά του με το Αιώνιο Χώρο, γεννά το εκδηλωμένο Σύμπαν. Στις αέναες σπείρες του χορού του Χρόνου, οι Γιορτές μοιάζουν με φωτεινά σημάδια, που ορίζουν την πορεία της σπείρας. Καταστρέφουν την γραμμικότητα, το άσκοπο ταξίδι στο πουθενά, γίνονται σκαλοπάτια για να πατήσει πάνω τους ο άνθρωπος, να καταφέρει να υψωθεί προς τα αστέρια.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Τα σύγχρονα λεξικά ορίζουν το Χρόνο σαν ένα αποτέλεσμα μέτρησης, μια διάρκεια ενός γεγονότος ή φαινομένου, μια διαδοχική αλλαγή φαινομένων ή καταστάσεων, ανάλογα με τη διάρκεια ύπαρξης τους, παρόλο που γνωρίζουμε πλέον την Σχετικότητα του Χρόνου, όπως διατυπώθηκε από τον Einstein. Η ορθολογιστική αντίληψη του γραμμικού Χρόνου καταρρίπτεται από την σύγχρονη Φυσική, που λέει πως οι φυσικοί νόμοι είναι συμμετρικοί και αντιστρεπτοί ως προς το χρόνο, αναβιώνοντας την Πλατωνική αντίληψη του στατικού αιώνιου Χρόνου, με την ατελείωτη επανάληψη των ζωών κατά την εποχή του Κρόνου, όπως την ονομάζει, μέχρι να φτάσουμε στην παρούσα ανθρώπινη κατάσταση, την εποχή του Δία, που ταυτίζεται να το ξύπνημα του ανθρώπινου νου και της δυνατότητάς του να αντιλαμβάνεται την τριπλή όψη του χρόνου. Ο S. Hawking πιστεύει πως το θερμοδυναμικό βέλος του χρόνου είναι συνυφασμένο με το ψυχολογικό. Ο χρόνος μοιάζει να είναι μια πλάνη, μια αυταπάτη, που σαν Κρόνος καταπίνει τα θνητά παιδιά του Σύμπαντος, μέχρι εκείνα να αντιληφθούν την Αιώνια φύση τους και να τον υπερβούν. Αναπνέει ρυθμικά, εισπνέει και εκπνέει, εκδηλώνοντας τα όντα και οδηγώντας τα στη φυσική τους φθορά, ξανά και ξανά, γεννώντας ζώα, φυτά, πλανήτες, ανθρώπους, πολιτισμούς, σύμπαντα. Τελικά, ίσως ο Χρόνος δεν είναι παρά ο Χώρος της ανθρώπινης συνείδησης.

nea acropoli muses

Ο «ΜΥΘΙΚΟΣ» ΧΡΟΝΟΣ

Πριν την εκδήλωση του Χρόνου, σαν μια διάσταση του Σύμπαντος, τα όντα «κυοφορούνται» στη μήτρα του Χώρου, πλήρη μα ανεκδήλωτα, εν δυνάμει πλάσματα, τέλεια από τη φύση τους, που όμως πρέπει να την αναζητήσουν και να την πραγματώσουν μέσα στους κύκλους του εκδηλωμένου Χρόνου. Ο Χρόνος ο πριν τον Χρόνο ονομάζεται Μυθικός Χρόνος. Δεν πρόκειται απλά για παρελθόν, αλλά για μια εποχή παρούσα και μελλοντική, τόσο σαν κατάσταση, όσο και σαν περίοδος. Είναι η αρχή, είναι η πορεία, είναι ο τελικός σκοπός.

ΙΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Άλλες στιγμές όμως, στιγμές που η ροή του χρόνου μοιάζει να σταματάει, μπορούμε να γίνουμε μέτοχοι της Αιωνιότητας. Αυτές οι στιγμές είναι πύλες γι’ αυτό που ονομάζεται «Ιερός Χρόνος», αντίθετα με τον καθημερινό, γραμμικό, σκεπασμένο με τα πέπλα της πλάνης «Βέβηλο Χρόνο». Τα όντα βαδίζουν σ’ αυτόν το βέβηλο χρόνο, που στην πραγματικότητα είναι ακίνητος και δημιούργημα της δικής μας αντίληψης, του εσωτερικού μας όντος, που είναι το μόνο που κινείται.

Η στενή πύλη απ’ όπου ο άνθρωπος μπορεί να περάσει στο Μυθικό Χρόνο, στον Παράδεισο, είναι μια στιγμή «μεντεσές», μια στιγμή που σπάει το χωροχρόνο, μια στιγμή που «συναντιόνται η νύχτα με τη μέρα», που ενώνονται τα αντίθετα, μια στιγμή βίωσης του Παράδοξου. Αυτή η στιγμή της Ιεροποίησης του βέβηλου χρόνου, στις ανθρώπινες κοινωνίες ταυτίζεται με τις Παραδοσιακές Γιορτές. Αυτές δεν είναι παρά Τελετές, που επαναλαμβάνουν ένα τμήμα του αρχικού χρόνου, του Αρχέτυπου, αυτού που χρησιμεύει ως μοντέλο για κάθε χρόνο, ενώ παράλληλα κλείνουν έναν πρόσκαιρο κύκλο και ανοίγουν έναν νέο, επιτρέποντας την περιοδική Αναγέννηση. Έχουμε έτσι ένα τρίπτυχο, που αποτελείται από τον Μυθικό Χρόνο των αρχών, τον Ιερό Χρόνο που οδηγεί προς αυτές τις αρχές, με κεντρομόλο ροπή και τον Βέβηλο χρόνο, που διασπά την ενότητα σαν φυγόκεντρη δύναμη και οδηγεί προς την περιφέρεια της εκδήλωσης.

Η ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΡΥΘΜΟΣ

Τα σημεία καμπής, τα σημεία όπου Ιεροποιείται ο Χρόνος, επαναλαμβάνονται περιοδικά, σε στιγμές με μια φυσική σημασία, στιγμές που ενώνουν αντίθετες καταστάσεις ή που ορίζουν την περιοδική μεταβολή μιας κατάστασης ή ενός φαινομένου. Η φύση ακολουθεί έναν αρχέγονο Ρυθμό, ακολουθώντας έναν από τους συμπαντικούς νόμους, όπως αυτοί περιγράφονται στο Κυμβάλειο: «Το Παν ρέει μέσα και έξω. Κάθε πράγμα έχει τη διάρκεια του. Κάθε πράγμα εξελίσσεται και κατόπιν εκφυλίζεται. Η ταλάντωση του εκκρεμούς εκδηλώνεται σε όλα. Ο χρόνος της αιώρησής του προς τα δεξιά είναι ίσος με το χρόνο της αιώρησης του προς τα αριστερά. Ο ρυθμός είναι σταθερός». Ο ρυθμός αυτός επιτρέπει στο χρόνο να προσδιοριστεί και να έχει διάφορες λειτουργίες.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι διαίρεσης του χρόνου, πολλοί ρυθμοί για την μέτρηση του έτους. Οι βασικοί ρυθμοί, που μπορούμε να διακρίνουμε και που ακολουθούν τους κοσμικούς ρυθμούς, είναι τρεις: ο διμερής, ο τριμερής και ο τετραμερής ρυθμός.

Υπάρχουν φυσικά κι άλλοι ρυθμοί, λιγότερο συνηθισμένοι ίσως, όπως ο ρυθμός των 5 χρόνων ή των 12 χρόνων ή των 5 κύκλων από 12 χρόνια ο καθένας.

ΜΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ

Εκτός από τις περιοδικές επαναλήψεις, που εντοπίζουμε σημεία «καμπύλωσης» του χρόνου, οπότε και βρίσκουμε να παίρνουν ζωή διάφορες Γιορτές-Τελετές, υπάρχουν και οι μη περιοδικές επαναλήψεις, στις οποίες αναβιώνεται ο Μυθικός Χρόνος με την αφορμή μιας πράξης, που αν και φαίνεται να εντάσσεται στον βέβηλο χρόνο, ωστόσο έχει τις ρίζες της στο Μύθο, στην Αιώνια Πραγματικότητα, εκεί όπου όλα γεννιούνται. Έτσι, στιγμές που πρόκειται να ξεκινήσει κάτι σημαντικό για τον άνθρωπο ή για την ανθρώπινη ομάδα, υπάρχει η ανάγκη να ιεροποιηθεί ο χρόνος με μια παραδοσιακή τελετή, εντάσσοντας αυτήν την πράξη στην αιωνιότητα (εναρκτήριες γιορτές ή γιορτές λήξης, π.χ. Τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών αγώνων).

Υπάρχουν επίσης οι Γιορτές αναγέννησης του Χρόνου, αυτές που κλείνουν έναν κύκλο και εγκαθιδρύουν ένα νέο, αναγεννώντας το χρόνο και τον ίδιο τον άνθρωπο (Νέο Έτος, επέτειοι, γενέθλια, κλπ). Ιδιαίτερα οι γιορτές για το Νέο Έτος, συχνά εμπεριέχουν την ετήσια συμβολική επανάληψη της Κοσμογονίας, όπου μέσα από το Χάος προκύπτει ο οργανωμένος με Τάξη και Νόμους Κόσμος, γι’ αυτό και συνοδεύονται συνήθως από έθιμα που έχουν σωθεί σαν Αποκριάτικα.

Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ

Οι παραδοσιακές Γιορτές επιτρέπουν στη συνείδηση όσων συμμετέχουν να υπερβεί το συνηθισμένο της επίπεδο και να τοποθετηθεί για μια στιγμή σε μια διαχρονική κατάσταση, να βιώσει το Ιερό, παίρνοντας ενεργό μέρος, σαν πρωταγωνιστής σ’ ένα Μυστηριακό Θέατρο. Γι’ αυτό η γιορτή απαιτεί μια προετοιμασία από τον καθένα, για να την βιώσει έντονα. Νηστεία, κάθαρση, περισυλλογή, αλλαγή ενδυμασίας και άλλα τυπικά, είναι συνηθισμένα σαν πρακτικές προετοιμασίας του ανθρώπου για να βιώσει τη Γιορτή.

greek line dancers

Η ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ

Η Γιορτές, αν και στις μέρες μας είναι ταυτισμένες με μέρες χαράς, συχνά δεν ήταν περίοδοι ευθυμίας αλλά πένθους, που όμως προετοίμαζαν τους ανθρώπους για Γιορτές Αναγέννησης, όπως η μέρα ακολουθεί τη νύχτα. Πάντα όμως είχαν αναζωογονητικό χαρακτήρα, ήταν ένας τρόπος να ξαναβρεί η συνείδηση το κέντρο της και ο άνθρωπος το σκοπό του. Σε κάθε περίπτωση όμως οι Γιορτές έχουν Διονυσιακό χαρακτήρα, μιας και ο Διόνυσος συμβολίζει εκείνη την ενέργεια που ενσαρκώνει την ικανότητα μετατροπής, ανανέωσης και βελτίωσης των πραγμάτων. Αυτή την ανανέωση έρχεται, μετά την γιορτή, να την συντηρήσει, να την βελτιώσει, να ρυθμίσει με την αρμονία του η ενέργεια που αντιπροσωπεύεται από τον αδελφό του Διόνυσου, τον Απόλλωνα. Αν ο ανθρώπινος πολιτισμός «ωθείται» από την Απολλώνια ενέργεια, η δύναμη που του επιτρέπει να αναγεννάται είναι η Διονυσιακή ενέργεια, που εκφράζεται μέσα από τις Γιορτές. Φυσικά δεν πρέπει να υποτιμήσουμε ή να αγνοήσουμε και τον κοινωνικό ρόλο της Γιορτής, αφού μπορεί και διοχετεύει τις εντάσεις με δημιουργικό τρόπο, εμποδίζοντας έτσι τη ροπή προς τη βαρβαρότητα και τη ζωώδη κατάσταση.

ΓΙΟΡΤΕΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Οι Γιορτές συνδέονται στις περισσότερες περιπτώσεις με θρησκευτικές πρακτικές, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι κάποια θρησκεία έχει το «μονοπώλιο» κάποιας γιορτής, αφού βλέπουμε να επαναλαμβάνονται Τελετές με διαφορετικά ονόματα, σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, αφιερωμένες σε διαφορετικούς «θεούς» ή «αγίους», αλλά με παρόμοια τη δυναμική τους, το τυπικό τους και τον τελικό σκοπό τους. Έτσι, αν και συχνά οι Γιορτές θεωρούνται θρησκευτικές εκφράσεις, θα πρέπει να αποταυτιστούν από την έννοια της οργανωμένης θρησκείας και να συσχετιστούν με την έννοια του «θρησκευόμενου» ανθρώπου, που είναι ο άνθρωπος που βιώνει το Ιερό και όχι ο οπαδός μιας συγκεκριμένης θρησκείας.

ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΕΠΟΧΩΝ

Γιορτές της Άνοιξης

Η εποχή που η φύση ξυπνάει από την χειμερινή της νάρκη, είναι γεμάτη από πολλές και σημαντικές γιορτές σ’ όλους τους πολιτισμούς. Σήμερα, στη χώρα μας, και γενικότερα στον Δυτικό κόσμο, έχουν σωθεί οι γιορτές της Αποκριάς, του Πάσχα, της Πρωτομαγιάς, του Άη Γιώργη, και άλλες με μικρότερη σημασία. Παλαιότερα η Άνοιξη ήταν η αρχή του νέου έτους.

Στις Αποκριάτικες γιορτές οι άνθρωποι βιώνουν μια κατάσταση χάους, όπου όλα είναι δυνατά, μέχρι τη στιγμή που ο Καρνάβαλος καίγεται, για να δώσει τη θέση του στην Τάξη και την Αρμονία, όλα ξαναμπαίνουν στη θέση τους, έτοιμα για ένα νέο ξεκίνημα. Το έθιμο αυτό, με διάφορες παραλλαγές, υπάρχει σε όλη την Ευρώπη. Σε κάποια μέρη έχουμε την «Πυρά του θανάτου», όπου διώχνεται ο Χειμώνας. Αλλού (Β. Ευρώπη) έχουμε τη φωτιά όπου καίγεται η «μάγισσα» ή η «γιαγιά του χειμώνα», σηματοδοτώντας την έναρξη της Άνοιξης. Σε πολλές χώρες, όπως Γερμανία, Ολλανδία, Σουηδία, η φωτιά ταυτίζεται με το Πάσχα, τότε που ανάβει η «Νέα Φωτιά» έξω από την εκκλησία για το κάψιμο του Ιούδα-Χειμώνα. Σε μας, είναι γνωστό το έθιμο του σβησίματος των κεριών και το άναμμά τους ξανά με την ιερή φλόγα, κατά το «Δεύτε λάβετε φως», ορίζοντας έτσι μια εσωτερική και εξωτερική ανανέωση.

Το Πάσχα συνοδεύεται και από άλλα έθιμα, όπως το κόκκινο αυγό, που έχει τις ρίζες του στις Διονυσιακές και Ορφικές γιορτές. Το Αυγό είναι ο ίδιος ο κόσμος, ο οποίος γεννιέται, ξανά και ξανά, κάθε χρόνο. Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε και άλλη γιορτή σχετική με το σημερινό Πάσχα, τα Αδώνια, προς τιμή του θανάτου και της αναγέννησης του Άδωνι.

Τα έθιμα που συνοδεύουν την Πρωτομαγιά έχουν σχεδόν παντού σχέση με το μάζεμα λουλουδιών, την κατασκευή στεφανιών για το κεφάλι ή για τα σπίτια, το κάψιμο των ξερών στεφανιών (ή δένδρων), το χορό και το τραγούδι από νέους, τους διαγωνισμούς ομορφιάς, το άναμμα της φωτιάς και άλλα. Στη γιορτή του Άη Γιώργη έχουμε τον άγιο να συμβολίζει τον Ήλιο που νικάει το σκοτάδι και το χειμώνα στη μορφή του δράκου.

Γιορτές του καλοκαιριού

Ταυτίζονται συνήθως με άναμμα φωτιάς, κυρίως κατά τη στιγμή του Μεσοκαλόκαιρου, δηλαδή στο Θερινό Ηλιοστάσιο, τότε που ο Ήλιος είναι πιο κοντά στη Γη και η μέρα έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια. Πολλές φορές τα έθιμα αυτά συμβολίζουν την ολοκληρωτική νίκη του Φωτός πάνω στο σκοτάδι, έτσι έχουμε και θάψιμο ή κάψιμο παλιών και άχρηστων ή κάποιου συμβολικού ζώου, π.χ. γουρουνιού στην αρχαία Ελλάδα. Σε κάποια μέρη επιλέγεται ένα δένδρο, απογυμνώνεται από τα φύλλα του και στολίζεται με κορδέλες, χρωματιστά αντικείμενα, αυγά, κλπ, γύρω από το οποίο χορεύουν οι νέοι. Γενικά είναι γιορτές γονιμότητας, οι οποίες σηματοδοτούν το θρίαμβο της Ζωής. Στην αρχαία Ελλάδα γινόταν γιορτές προς τιμή του Δία, σε ψηλές κορφές, όπως σήμερα γιορτάζεται ο Προφήτης Ηλίας στις ίδιες κορφές.

Γιορτές του Φθινοπώρου

Έχουν κυρίως σχέση με την σπορά, με το ταξίδι του σπόρου στη γη, σε μια μη ορατή πραγματικότητα, όπου θα ζήσει και θα αναπτυχθεί, μέχρι να βγει στο φως την επόμενη άνοιξη. Είναι γιορτές γονιμότητας λοιπόν, σε όλα τα επίπεδα. Την ίδια εποχή βρίσκουμε στην Ελλάδα τις πολύ σημαντικές γιορτές των Ελευσίνιων Μυστηρίων, που η Περσεφόνη αποχωρίζεται τη Δήμητρα για να ζήσει στον κάτω κόσμο, και στην Αίγυπτο τις αντίστοιχες γιορτές του θανάτου του Όσιρη. Γιορτές γονιμότητας, που έχουν ως κύριο αντικείμενο τους σπόρους και μάλιστα το σιτάρι, που «ιεροποιείται», ώστε να συνεχίσει να δίνει καρπούς, και στη νέα χρονιά, υπάρχουν σ’ όλο τον κόσμο και στην Ευρώπη. Στις μέρες μας λίγα έθιμα έχουν μείνει ζωντανά από αυτά, κυρίως στην ύπαιθρο, όπως οι γιορτές του θερισμού ή του τρύγου και είναι πολύ λίγο γνωστά, αφού η κοινωνία μας είναι πλέον αστική. Ένα τέτοιο έθιμο είναι το στάρι που βράζεται και μοιράζεται της Αγίας Βαρβάρας. Στο τέλος του Φθινοπώρου βρίσκουμε τη γιορτή του Αγίου Νικολάου να αντικαθιστά τα Ποσειδώνια, προς τιμή του Ποσειδώνα, που είχαν σκοπό να εξευμενίσουν τη θάλασσα από τις τρικυμίες.

Γιορτές του Χειμώνα

Η επικράτηση του Ήλιου, που μοιάζει συνεχώς να αποδυναμώνει, μέχρι το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, είναι το σημαντικότερο φυσικό γεγονός του Χειμώνα και συνοδεύεται από πάρα πολλές γιορτές και έθιμα σ’ όλο τον κόσμο, που σήμερα έχουν ταυτιστεί σχεδόν απόλυτα με τα Χριστούγεννα. Σε πολλούς λαούς της Β. Ευρώπης κυρίως, αυτές οι μέρες σχετίζονται με την προσέγγιση του Κάτω Κόσμου των Νεκρών, γι’ αυτό και υπήρχαν έθιμα που έχουν παραμείνει ως σήμερα, το Χόλογουην, που μοιάζει λίγο με τις Απόκριες, αλλά αναφέρεται στην προσέγγιση των δύο κόσμων. Όπως το Καλοκαίρι, έτσι και τώρα ανάβονται «κρυφές» φωτιές, χωρίς την εξωστρέφεια του καλοκαιριού. Σήμερα ανάβουμε φωτάκια στα δέντρα και στα σπίτια μας, διώχνοντας έτσι το σκοτάδι και το κρύο. Στολίζονται δέντρα, που αυτή την εποχή δεν έχουν καρπούς, προοιωνίζοντας έτσι τον ερχομό της Άνοιξης και της καρποφορίας. Στην αρχ. Ελλάδα τελούνταν τα μικρά Μυστήρια του Διόνυσου, του «Σκοτεινού Ήλιου». Στην σύγχρονη εποχή, πολλά έθιμα των Χριστουγέννων έχουν σχέση με την υποδοχή του Νέου Έτους, με την αναγέννηση του χρόνου, με το άνοιγμα ενός νέου κύκλου, όπως και ο Ήλιος κάνει ένα καινούργιο ξεκίνημα, για τον εαυτό του και για το Ηλιακό μας σύστημα. Τα κάλαντα, τα δώρα, τα γλέντια, έθιμα όπως το αμίλητο νερό, το σπάσιμο του ροδιού ή το ποδαρικό, έχουν την προέλευσή τους στα βάθη του χρόνου.

Από ότι φαίνεται λοιπόν, οι γιορτές δεν είναι ένα φαινόμενο μικρής ή απλά κοινωνικής σημασίας. Αν προσεγγιστούν σωστά, με ανοιχτή καρδιά και μυαλό και βιωθούν με αμεσότητα και φυσικότητα, μπορούν να γίνουν σημεία αναζωογόνησης, στιγμές συνειδητοποίησης και ιεροποίησης του Χρόνου. Αν καταφέρει ο άνθρωπος να ξαναγεννιέται εσωτερικά κάθε Άνοιξη, ανακαλύπτοντας κρυμμένες δυνάμεις μέσα του και βάζοντας νέους στόχους, αν μπορεί να βιώνει την Ζωή και τη δύναμη της ολοκλήρωσης κάθε Καλοκαίρι, αν μπορεί να συλλέγει τους καρπούς των πράξεων του κάθε Φθινόπωρο, ξεκαθαρίζοντας τους γόνιμους από τους άχρηστους, για να μπορέσει να σπείρει ξανά και αν μπορεί κάθε Χειμώνα να βρίσκει μέσα του το Φως ανάμεσα στα σκοτάδια, τη γνώση μέσα στην άγνοια, την ελπίδα και τη ζωή, τότε πραγματικά ο κάθε Χρόνος που θα περνάει θα είναι ένα σκαλί, το οποίο θα τον φέρνει πιο κοντά στον Εαυτό του, κι όχι ένα σκαλί προς τη φθορά και το θάνατο. Γιατί «… Στο βάθος όλων των αλλαγών που πραγματοποιεί ο Χρόνος δεν υπάρχει ούτε γήρανση ούτε θάνατος. Υπάρχει αιώνια νεότητα. Η νεότητα είναι η καρδιά του Χρόνου: η νεότητα δεν είναι να διαρκούμε, είναι να ΕΙΜΑΣΤΕ».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-«ΤΟ ΙΕΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΒΕΒΗΛΟ», Mircea Eliade, Εκδ. Αρσενίδη, 2002

-«ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ», Mircea Eliade, Εκδ. Ι. Χατζηνικολή, 1981.

-«ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΑ», Mircea Eliade, Εκδ. Αρσενίδη, 1994.

-«Η ΝΕΑ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ», Fernand Schwarz, Εκδ. Νέα Ακρόπολη, 1991

-«ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΚΥΚΛΩΝ», H. P. Blavatsky, Εκδ. Ιάμβλιχος, 1991

-«ΤΟ ΚΥΜΒΑΛΕΙΟ» Τρεις Μύστες, Εκδ. Νέα Ακρόπολη, 2002

-«ΙΕΡΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΤΕΧΝΗ», Jane Ellen Harrison, Εκδ. Ιάμβλιχος, 1995

-«ΛΕΞΙΚΟ ΕΝΝΟΙΩΝ», Αργύρης Ματακιάς, Εκδ. Πελεκάνος, 1993

-«ΠΛΑΤΩΝ : ΜΥΘΟΙ», Μετάφραση Ηλ. Σπυρόπουλος, Εκδ. Ζήτρος, 2003

-«ΓΙΟΡΤΕΣ – ΕΘΙΜΑ – ΚΑΙ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥΣ», Μαρία Μιχαήλ-Δέδε, Εκδ. Φιλιππότη, 1987

-«Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ», τόμος Γ’, Αλ. Λεκατσάς, Θες/νίκη 1951