Σελίδα 1 από 3
Εδώ και 3 δεκαετίες ο χημικός και μηχανικός Τζέιμς Λόβλοκ και η βιολόγος Λιν Μαργκούλις "έριξαν" στην εικόνα μας για τον κόσμο τη λεγόμενη ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΑΙΑΣ: Ο πλανήτης μας και τα πλάσματα του αποτελούν ένα ενιαίο αυτορρυθμιζόμενο σύστημα που στην πραγματικότητα είναι ένα μεγάλο έμβιο όν, ένας οργανισμός.
Ο ΚΟΣΜΟΣ
Σύντομα αυτή η θεώρηση ξεπέρασε τα όρια της μίας επιστημονικής θεωρίας φθάνοντας στα όρια της ποίησης και του μυστικισμού. Και καθώς τα οικολογικά και κοινωνικά αδιέξοδα πληθαίνουν αρκετοί τολμηροί ερευνητές στρέφονται στη θεωρία της Γαίας όπου η βιολογία, η φυσική, τα μαθηματικά, η υγεία και η πολιτική, η πρακτικότητα και η θρησκευτικότητα αρχίζουν να συνθέτονται σε μία νέα "φιλοσοφία" ζωής.
Η "φιλοσοφία" αυτή δεν είναι καθόλου νέα. Στην πραγματικότητα είναι η ίδια μ'αυτήν που οι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι αποκάλυψαν με λογικό τρόπο. Μοιάζει πολύ με τις μυθολογίες όλων των λαών για τη θεά Γη που γέννησε όλα τα ορατά και αόρατα πλάσματα. Από την ελληνική θεά Γαία άντλησε σήμερα το όνομα της.
Η θεωρία της Γαίας άρχισε από την ερώτηση "τι είναι ζωή" και έφτασε ν' απαντάει για τη δημιουργία και το σκοπό του ανθρώπου, για την κοινωνικοπολιτική την ηθική και τον Θεό. Έκανε προσιτή στη σκέψη μας τη Συμπαντική ζωή, ότι το σύμπαν είναι ένα ζωντανό Ον. Μας διδάσκει με φυσικά, βιολογικά γεγονότα πως πρέπει να συμβιώνουν οι ανθρώπινες κοινωνίες. Προσπαθεί να συνθέσει μία νέα ηθική, μία πνευματική οικολογία και μία αισιόδοξη προοπτική για μία παρακμασμένη ανθρωπότητα.
Ψάχνοντας ζωή στον Άρη κατανοήσαμε τι είναι η ζωή στη Γη.
Στη δεκαετία του '60 μεγάλη ανθρώπινη ενέργεια ξοδεύτηκε για την έρευνα του διαστήματος. Η ΝΑΣΑ μίσθωσε τον βρετανό ερευνητή Τζέιμς Λάβλοκ επικεφαλή ομάδας ερευνητών για να μάθουν αν υπάρχει ζωή στον Άρη. Ο Λάβλοκ ήδη πετυχημένος ερευνητής και εφευρέτης προτιμούσε να' χει χρόνο για σκέψη πιότερο από τα υπερπολύπλοκα τεχνολογικά μέσα. Ψάχνοντας για ζωή στον Άρη σκέφτηκε "άν ήμουν Αρειανός και έψαχνα για ζωή στη Γη τι θα παρατηρούσα στον πλανήτη αυτόν;"
1. Μία εκπληκτική γαλάζια μπάλα. Τυλιγμένη από ένα μείγμα αερίων 21% οξυγόνο, 78% περίπου άζωτο και ελάχιστα άλλα αέρια. Το μείγμα αυτό είναι εκρηκτικό αλλά δεν εκρήγνυται. Και επιπλέον παραμένει σταθερό εδώ και εκατομμύρια χρόνια, το οξυγόνο φτάσει το 25% όλα τα δάση θα καίγονταν αμέσως. Αν κατέβει στο 17% καμία φωτιά δεν ανάβει κανένα όν που αναπνέει δεν θα ζήσει.
2. Το θαλασσινό νερό έχει επίσης μία σταθερή περιεκτικότητα σε άλατα. Σταθερή μέση θερμοκρασία. Σταθερό κλίμα (οι παγετώνιες εποχές, οι κατακλυσμοί, ηφαιστειακές εκρήξεις, συγκρούσεις μετεωριτών απλώς είναι οι μικρές ταλαντώσεις ενός εκκρεμούς με μικρό πλάτος, σταθερή περίοδο και όμορφη ακουστική).
3. Αν και η ηλιακή ακτινοβολία μέσα σε 4 δισεκατομμύρια χρόνια -τόσα χρόνια η Γη δημιουργεί ζωή- αυξήθηκε κατά 30%, η Γη από μόνη της διατήρησε σταθερή τη θερμοκρασία του σώματος της και δεν "κάηκε" από τον Ήλιο.
4. Ούτε χάνει θερμοκρασία ούτε οδεύει προς τη αταξία και το χάος όπως θα έπρεπε σύμφωνα με την αρχή της εντροπείας. Αντίθετα παράγει συνεχώς νέα τάξη, πολυπλοκότητα και ταυτόχρονα ενοποιεί και συνθέτει πολυάριθμες χημικές και θερμοδυναμικές ισορροπίες
Οι παρατηρήσεις αυτές έκαναν τον Λάβλοκ να ασχοληθεί περισσότερο με το τι είναι γενικά η ζωή και λιγότερο με το να βρει βακτηρίδια στον πλανήτη Άρη. Αυτό όμως του κόστισε τη δουλειά του στη ΝΑΣΑ. Και σίγουρα η θεωρία που ζωντάνευε μέσα του δεν θα είχε καμία τύχη όπως έγινε με τον Ρώσο Βλαντιμίρ Βερνάντσκι στις αρχές του αιώνα μας ή τον Τζέιμς Χάτον δύο αιώνες πρι ή τον Τζορντάνο Μπρούνο τέσσερις αιώνες πριν ή τον Πλάτωνα εικοσιπέντε αιώνες πριν!!!
Αλλά τα τρομερά οικολογικά και ανθρωπιστικά προβλήματα μας, ανάγκασαν κι άλλους λαμπρούς επιστήμονες και στοχαστές να ενωθούν σε μία "παρέα" για να προωθήσουν ερευνητικά, επιστημονικά, ιστορικά, ποιητικά, διαισθητικά τη "νέα" αυτή θεώρηση για τη Γη, τη Ζωή, το Σύμπαν. Η ευφυία της κυβερνητικής Γκρέκορι Μπέητσον, οι βιολόγοι Χένρι Τάλαν, Ουμπέρτο Ματουράνα, Φρανσίσκο Βαρέλα, η Λίν Μάργκουλις και η Ελισάβετ Σαχτούρη, ο φυσικός και φιλόσοφος Φρίτζοφ Κάπρα και ο γηραιός πια Ντέιβιντ Μπόμ, ο νομπελίστας της Χημείας Ηλία Πριγκοζίν και πολλοί μαθηματικοί της θεωρίας του Χάους και των Φράκταλ, αστροφυσικοί και κοσμολόγοι ώθησαν μία νέα αντίληψη για τη ζωή: αισιόδοξη, αρμονική όμορφη γεμάτη δικαιοσύνη, έκπληξη και προπαντός ενότητα και Νόημα.
Ζωή είναι μία διαδικασία. Μία αυτο-ποίηση δηλ. Αυτο-παραγωγή ή αυτο-οργάνωση. Να τονίσουμε τη λέξη διαδικασία (όχι στατικό όχι τέλειο, όχι σταθερό αλλά σε δυναμική ροή). Μία μονάδα "αυτοποιητική", ένα "όλον", παράγει τα ίδια τα μέρη από τα οποία αποτελείται και τα διατηρεί σε λειτουργία, ανανεώνοντας τα διαρκώς.
Ο φιλόσοφος-επιστήμονας Άρθουρ Κέστλερ πρότεινε να ονομάζουμε κάθε συνολικό πράγμα μέσα στη φύση "όλον", ένα σύνολο φτιαγμένο από τα δικά του μέρη, που όμως και το ίδιο αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου. Ένα Σύμπαν τέτοιων "όλων", που αποτελείται από "όλα", είναι μία "ολαρχία". Το σύμπαν έτσι είναι ένα αρχικό σύνολο που σχημάτισε όλο και πιο πολύπλοκα μικρότερα σύνολα μέσα στον εαυτό του, μερικά από τα οποία έγιναν και τα ίδια ολαρχίες
Το κεντρικό χημικό υλικό της γήινης ζωής δηλαδή των αυτοποιητικών "όλων" που σχηματίζονται μέσα στο γήινο "όλον" είναι ο άνθρακας περιβαλλόμενος από υδρογόνα και συνδυαζόμενος με τη βοήθεια του Ήλιου και των κεραυνών με οξυγόνο, άζωτο, θείο και φώσφορο σχηματίζοντας έτσι κάθε οργανική ένωση, μόρια, ουσίες. Ο άνθρακας, το άζωτο, το υδρογόνο και το οξυγόνο συνδυαζόμενα κατά ομάδες έως 12 ατόμων(=αμινοξέα) και οι ομάδες αυτές σε μακριά γιγάντια μόρια έφτιαξαν τις πρωτεΐνες .Άλλα γιγάντια μόρια που αποτελούνται και από οξέα και από σάκχαρα έφτιαξαν αυτά που ονομάζουμε RNA και DNA: σύστημα αντιγραφής και δημιουργίας της ζωής. Από εδώ ξεκίνησαν τα πρώτα μικρόβια και μέσα από μία συνεχή πορεία αυτο-ανανέωσης και αυτο-υπέρβασης κάνουν μία πορεία απ' το μικρό "όλον" ενός βακτηριδίου ώς τα πρώτα φυτά, ζώα και το γιγάντιο "όλον" που είναι ο ανθρώπινος οργανισμός ή ως την "ολαρχία" που είναι η ανθρωπότητα ή ως μία ακόμη μεγαλύτερη "ολαρχία" που είναι η Γη μας.
Όμως η ζωή δεν είναι μόνο μία διαδικασία που συμβαίνει μόνο στον πλανήτη μας, ούτε ο πλανήτης αυτός είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο μέσα στο Σύμπαν. Απλώς έχει κάνει κάποια κατορθώματα που μπορούμε να τ' αναγνωρίσουμε και τα λέμε ορυκτά, φυτά, ζώα, ανθρώπους. Μια ματιά στους υπόλοιπους πλανήτες, ήλιους, γαλαξίες και θα βρεθούμε στην "αρχή" των κόσμων (και των "καιρών", των "χρόνων"). Και όπως διαβεβαιώνει ο Πριγκοζίν, ακόμη και η πρωταρχική ύλη είχε ακριβώς αυτές τις σταθερές -και τις μόνες που επιτρέπονται- για να γίνουν όλα τα ζωντανά όντα που αναγνωρίζουμε.
Ας πούμε ένα παραμύθι με επιστημονικούς όρους και μετρήσεις. Κάποτε σε μία μεγάλη θάλασσα ενέργειας ένα εξαιρετικό κύμα ενέργειας υψώθηκε και έκανε μία "Μεγάλη Έκρηξη". Από την έκρηξη αυτή γεννήθηκε το Σύμπαν μας και ο Χώρο-Χρόνος όπου ζούμε.
Η χαοτική θερμή ενέργεια της έκρηξης ψύχονταν και επεκτεινόταν μετατρεπόμενη σε ένα μεγάλο χορό σπειροειδών συμπαντικών σχημάτων. Γεννήθηκαν οι λεγόμενοι Πρωτογαλαξίες: ενέργειες και υποατομικά σωματίδια χόρευαν και στροβιλίζονταν μεταξύ τους σ' ένα πρωταρχικό χορό σμιξίματος και απώθησης. Τη φυσική δύναμη που ενεργεί σε μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα σε κομμάτια ύλης θα την πούμε βαρύτητα, δύο άλλες που επενεργούν στο εσωτερικό των ατόμων την λέμε ασθενή και ισχυρή πυρηνική δύναμη και την τέταρτη που κάνει τα άτομα σε μόρια τη λέμε ηλεκτρική ανισορροπίες δυνάμεων και φως να οι πρωτο-γαλαξίες,να τα λεγόμενα άστρα πρώτης γενιάς: Τα άτομα υδρογόνου συσφίγγονται και μετασχηματίζονται σε άτομα ηλίου, σε θερμότητα και φως (πυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης).
Κάποια άστρα πρώτης γενιάς ελκύουν ύλη από διπλανά άστρα ,βαραίνουν υπερβολικά συμπιέζονται τόσο πολύ που καταρρέουν. Τότε εκρήγνυνται και σκορπούν την αστερόσκονη γύρω τους σαν σπόρους. Τα παλιότερα αέρια που το περιτριγύριζαν γίνονται βαρύτερα, νέα κέντρα έλξης σχηματίζονται και από τις στάχτες κάθε παλιού άστρου γεννιέται ένα νέο αστέρι. Οι στάχτες-τα βαρύτερα δηλαδή στοιχεία από το υδρογόνο και ήλιο-σχηματίζουν μέσα στο γαλαξία ένα πολύπλοκο κεντρικό δακτύλιο, ένα είδος σκελετού που συγκρατεί τον γαλαξία ενώ γύρω από κάθε άστρο δεύτερης γενιάς έχουμε τα βαρύτερα στοιχεία της αστερόσκονης, αυτά σχηματίζουν τους πλανήτες του.
Έτσι έχουμε ένα δυναμικό δίκτυο γεγονότων, όπου κανένα τμήμα ή γεγονός δεν είναι θεμελιώδες για τα άλλα, καθώς το καθένα επακολουθείται από όλα τα άλλα και οι σχέσεις μεταξύ τους καθορίζουν ολόκληρο τον κοσμικό σχηματισμό ή το δίκτυο των γεγονότων. Διαμορφώνονται κάθε είδους σχηματισμοί της κοσμικής ύλης-ενέργειας ,αλλά διαρκούν μόνο εκείνοι που λειτουργούν σε αμοιβαία συνεκτικότητα με τους γύρω σχηματισμούς (αμοιβαίος = μοιραζόμενος /συνεκτικότητα = συμφωνία, αρμονία).
Πριν 4 ως 5 δισεκατομμύρια χρόνια, αέριο και αστερόσκονη συγκεντρώθηκε σε μία γήινη σφαίρα, αποτελούμενη από δώδεκα διαφορετικά είδη ατόμων (δώδεκα στοιχεία). Σιγά-σιγά ο φλοιός αυτής της σφαίρας κρύωνε και γινόταν σκληρότερος ενώ ο πυρήνας έβραζε.
Τότε βλέπουμε τη Γη μας να στροβιλίζεται και να πάλλεται, το λεπτό της φλοιό ν' ανασηκώνεται και να κατεβαίνει, να σχίζεται και να μετατοπίζεται να εκκρίνει λάβα εκεί που σχίζεται και ν'αποβάλλει ατμούς. Μετεωρίτες και πλανητοειδείς που εξακολουθούν ν'αποτελούν μέρη των συντριμμάτων της σουπερνόβα, χτυπούν και πληγώνουν τη Γη ,εκτοξεύοντας λιωμένους βράχους και αέρια. Η αραιή ατμόσφαιρα είναι συχνά κοκκινωπή από την ομίχλη που παράγεται από τις αντιδράσεις των ίδιων των αερίων. Σιγά-σιγά ο φλοιός παχαίνει και ραγίζει σε πλάκες, που γλυστρούν αργά πάνω στην επιφάνεια και μεταφέρουν τις μάζες της στεριάς σε νέα σχήματα. Πολύχρωμα μικρόβια -βακτηρίδια εμφανίζονται και μεγαλώνουν εδώ και εκεί στις ακτές. Βαθμιαία αναπτύσσεται ένα ανθεκτικότερο αλλά διαυγέστερο ατμοσφαιρικό δέρμα που δίνει στις θάλασσες ένα αστραφτερό μπλε χρώμα.
Οι πτώσεις μετεωριτών είναι σπάνιες. Η αναταραχή ησυχάζει και μεγάλο μέρος της ξηράς πρασινίζει. Πότε -πότε ο πάγος σκεπάζει την πρασινάδα, ώσπου ν' αποσυρθεί και πάλι στους πόλους, υψώνει και κατεβάζει το επίπεδο των θαλασσών ,καλύπτει και αποκαλύπτει την ξηρά, λες κι ολόκληρος ο πλανήτης αναπνέει μ' ένα γιγάντιο ρυθμό. Τα πάντα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση καθώς η γη λάμπει στον ήλιο, με φόντο το σκοτάδι του διαστήματος ενώ τα εναλλασσόμενα σχήματα των νερών στροβιλίζονται πάνω από γαλάζιες θάλασσες και πολύχρωμες στεριές.
Τα βακτηρίδια (ή μόνερα) αποτελούν αμέτρητα "όλα" μέσα στο ευρύτερο "όλον" που αποτελείται απ' όλα τα βακτηρίδια. Μέσα στις λάσπες της γης αποτελούν τα πρώτα της δημιουργήματα. Τα μόνερα-σαν πρώτα κύτταρα-πέρασαν πολλές ποικιλλίες: φυσσαλιδοποιοί (τρέφονταν με τη ζύμωση), φωτοσυνθέτες (τρέφονταν με τη φωτοσύνθεση), αναπνέοντας (τρέφονταν με την αναπνοή).
Η γη ισορρόπησε με τα πρώτα της πλάσματα είχε χρειαστεί δύο δισεκατομμύρια χρόνια. Και κατόπιν ήρθαν ο θάνατος και ο έρωτας. Η αναπαραγωγή μέσω του DNA και ο συνδυασμός των "μόνερων" σ' ένα μεγαλύτερο "όλον": Το κύτταρο με πυρήνα (ευκαρυώτες), χίλιες φορές μεγαλύτερο από το πρώτιστο κύτταρο (προκαρυώτες). Μέσα από μία νέα συνεργασία -αμοιβαία συνεκτικότητα -προχωράμε στην εξέλιξη: σκουλήκια, έντομα, ψάρια, αμφίβια, μύκητες λουλούδια, δέντρα, ερπετά, πουλιά και θηλαστικά. Τα προηγούμενα "όλα" σχηματίζουν νέες ολαρχίες.
Το DNA αναδιοργανωνόταν με συγκεκριμένο Δρόμο: από το απλό στο περίπλοκο, στη μεγαλύτερη τάξη, από την αστερόσκονη στα πετρώματα, στα βακτηρίδια στα φυτά, στα ζώα, στον άνθρωπο. Είμαστε φτιαγμένοι από αστερόσκονη και από μία συνεχή ώθηση προς τα πάνω και εμπρός.
Ο ΚΟΣΜΟΣ
Σύντομα αυτή η θεώρηση ξεπέρασε τα όρια της μίας επιστημονικής θεωρίας φθάνοντας στα όρια της ποίησης και του μυστικισμού. Και καθώς τα οικολογικά και κοινωνικά αδιέξοδα πληθαίνουν αρκετοί τολμηροί ερευνητές στρέφονται στη θεωρία της Γαίας όπου η βιολογία, η φυσική, τα μαθηματικά, η υγεία και η πολιτική, η πρακτικότητα και η θρησκευτικότητα αρχίζουν να συνθέτονται σε μία νέα "φιλοσοφία" ζωής.
Η "φιλοσοφία" αυτή δεν είναι καθόλου νέα. Στην πραγματικότητα είναι η ίδια μ'αυτήν που οι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι αποκάλυψαν με λογικό τρόπο. Μοιάζει πολύ με τις μυθολογίες όλων των λαών για τη θεά Γη που γέννησε όλα τα ορατά και αόρατα πλάσματα. Από την ελληνική θεά Γαία άντλησε σήμερα το όνομα της.
Η θεωρία της Γαίας άρχισε από την ερώτηση "τι είναι ζωή" και έφτασε ν' απαντάει για τη δημιουργία και το σκοπό του ανθρώπου, για την κοινωνικοπολιτική την ηθική και τον Θεό. Έκανε προσιτή στη σκέψη μας τη Συμπαντική ζωή, ότι το σύμπαν είναι ένα ζωντανό Ον. Μας διδάσκει με φυσικά, βιολογικά γεγονότα πως πρέπει να συμβιώνουν οι ανθρώπινες κοινωνίες. Προσπαθεί να συνθέσει μία νέα ηθική, μία πνευματική οικολογία και μία αισιόδοξη προοπτική για μία παρακμασμένη ανθρωπότητα.
Ψάχνοντας ζωή στον Άρη κατανοήσαμε τι είναι η ζωή στη Γη.
Στη δεκαετία του '60 μεγάλη ανθρώπινη ενέργεια ξοδεύτηκε για την έρευνα του διαστήματος. Η ΝΑΣΑ μίσθωσε τον βρετανό ερευνητή Τζέιμς Λάβλοκ επικεφαλή ομάδας ερευνητών για να μάθουν αν υπάρχει ζωή στον Άρη. Ο Λάβλοκ ήδη πετυχημένος ερευνητής και εφευρέτης προτιμούσε να' χει χρόνο για σκέψη πιότερο από τα υπερπολύπλοκα τεχνολογικά μέσα. Ψάχνοντας για ζωή στον Άρη σκέφτηκε "άν ήμουν Αρειανός και έψαχνα για ζωή στη Γη τι θα παρατηρούσα στον πλανήτη αυτόν;"
1. Μία εκπληκτική γαλάζια μπάλα. Τυλιγμένη από ένα μείγμα αερίων 21% οξυγόνο, 78% περίπου άζωτο και ελάχιστα άλλα αέρια. Το μείγμα αυτό είναι εκρηκτικό αλλά δεν εκρήγνυται. Και επιπλέον παραμένει σταθερό εδώ και εκατομμύρια χρόνια, το οξυγόνο φτάσει το 25% όλα τα δάση θα καίγονταν αμέσως. Αν κατέβει στο 17% καμία φωτιά δεν ανάβει κανένα όν που αναπνέει δεν θα ζήσει.
2. Το θαλασσινό νερό έχει επίσης μία σταθερή περιεκτικότητα σε άλατα. Σταθερή μέση θερμοκρασία. Σταθερό κλίμα (οι παγετώνιες εποχές, οι κατακλυσμοί, ηφαιστειακές εκρήξεις, συγκρούσεις μετεωριτών απλώς είναι οι μικρές ταλαντώσεις ενός εκκρεμούς με μικρό πλάτος, σταθερή περίοδο και όμορφη ακουστική).
3. Αν και η ηλιακή ακτινοβολία μέσα σε 4 δισεκατομμύρια χρόνια -τόσα χρόνια η Γη δημιουργεί ζωή- αυξήθηκε κατά 30%, η Γη από μόνη της διατήρησε σταθερή τη θερμοκρασία του σώματος της και δεν "κάηκε" από τον Ήλιο.
4. Ούτε χάνει θερμοκρασία ούτε οδεύει προς τη αταξία και το χάος όπως θα έπρεπε σύμφωνα με την αρχή της εντροπείας. Αντίθετα παράγει συνεχώς νέα τάξη, πολυπλοκότητα και ταυτόχρονα ενοποιεί και συνθέτει πολυάριθμες χημικές και θερμοδυναμικές ισορροπίες
Οι παρατηρήσεις αυτές έκαναν τον Λάβλοκ να ασχοληθεί περισσότερο με το τι είναι γενικά η ζωή και λιγότερο με το να βρει βακτηρίδια στον πλανήτη Άρη. Αυτό όμως του κόστισε τη δουλειά του στη ΝΑΣΑ. Και σίγουρα η θεωρία που ζωντάνευε μέσα του δεν θα είχε καμία τύχη όπως έγινε με τον Ρώσο Βλαντιμίρ Βερνάντσκι στις αρχές του αιώνα μας ή τον Τζέιμς Χάτον δύο αιώνες πρι ή τον Τζορντάνο Μπρούνο τέσσερις αιώνες πριν ή τον Πλάτωνα εικοσιπέντε αιώνες πριν!!!
Αλλά τα τρομερά οικολογικά και ανθρωπιστικά προβλήματα μας, ανάγκασαν κι άλλους λαμπρούς επιστήμονες και στοχαστές να ενωθούν σε μία "παρέα" για να προωθήσουν ερευνητικά, επιστημονικά, ιστορικά, ποιητικά, διαισθητικά τη "νέα" αυτή θεώρηση για τη Γη, τη Ζωή, το Σύμπαν. Η ευφυία της κυβερνητικής Γκρέκορι Μπέητσον, οι βιολόγοι Χένρι Τάλαν, Ουμπέρτο Ματουράνα, Φρανσίσκο Βαρέλα, η Λίν Μάργκουλις και η Ελισάβετ Σαχτούρη, ο φυσικός και φιλόσοφος Φρίτζοφ Κάπρα και ο γηραιός πια Ντέιβιντ Μπόμ, ο νομπελίστας της Χημείας Ηλία Πριγκοζίν και πολλοί μαθηματικοί της θεωρίας του Χάους και των Φράκταλ, αστροφυσικοί και κοσμολόγοι ώθησαν μία νέα αντίληψη για τη ζωή: αισιόδοξη, αρμονική όμορφη γεμάτη δικαιοσύνη, έκπληξη και προπαντός ενότητα και Νόημα.
Ζωή είναι μία διαδικασία. Μία αυτο-ποίηση δηλ. Αυτο-παραγωγή ή αυτο-οργάνωση. Να τονίσουμε τη λέξη διαδικασία (όχι στατικό όχι τέλειο, όχι σταθερό αλλά σε δυναμική ροή). Μία μονάδα "αυτοποιητική", ένα "όλον", παράγει τα ίδια τα μέρη από τα οποία αποτελείται και τα διατηρεί σε λειτουργία, ανανεώνοντας τα διαρκώς.
Ο φιλόσοφος-επιστήμονας Άρθουρ Κέστλερ πρότεινε να ονομάζουμε κάθε συνολικό πράγμα μέσα στη φύση "όλον", ένα σύνολο φτιαγμένο από τα δικά του μέρη, που όμως και το ίδιο αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου. Ένα Σύμπαν τέτοιων "όλων", που αποτελείται από "όλα", είναι μία "ολαρχία". Το σύμπαν έτσι είναι ένα αρχικό σύνολο που σχημάτισε όλο και πιο πολύπλοκα μικρότερα σύνολα μέσα στον εαυτό του, μερικά από τα οποία έγιναν και τα ίδια ολαρχίες
Το κεντρικό χημικό υλικό της γήινης ζωής δηλαδή των αυτοποιητικών "όλων" που σχηματίζονται μέσα στο γήινο "όλον" είναι ο άνθρακας περιβαλλόμενος από υδρογόνα και συνδυαζόμενος με τη βοήθεια του Ήλιου και των κεραυνών με οξυγόνο, άζωτο, θείο και φώσφορο σχηματίζοντας έτσι κάθε οργανική ένωση, μόρια, ουσίες. Ο άνθρακας, το άζωτο, το υδρογόνο και το οξυγόνο συνδυαζόμενα κατά ομάδες έως 12 ατόμων(=αμινοξέα) και οι ομάδες αυτές σε μακριά γιγάντια μόρια έφτιαξαν τις πρωτεΐνες .Άλλα γιγάντια μόρια που αποτελούνται και από οξέα και από σάκχαρα έφτιαξαν αυτά που ονομάζουμε RNA και DNA: σύστημα αντιγραφής και δημιουργίας της ζωής. Από εδώ ξεκίνησαν τα πρώτα μικρόβια και μέσα από μία συνεχή πορεία αυτο-ανανέωσης και αυτο-υπέρβασης κάνουν μία πορεία απ' το μικρό "όλον" ενός βακτηριδίου ώς τα πρώτα φυτά, ζώα και το γιγάντιο "όλον" που είναι ο ανθρώπινος οργανισμός ή ως την "ολαρχία" που είναι η ανθρωπότητα ή ως μία ακόμη μεγαλύτερη "ολαρχία" που είναι η Γη μας.
Όμως η ζωή δεν είναι μόνο μία διαδικασία που συμβαίνει μόνο στον πλανήτη μας, ούτε ο πλανήτης αυτός είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο μέσα στο Σύμπαν. Απλώς έχει κάνει κάποια κατορθώματα που μπορούμε να τ' αναγνωρίσουμε και τα λέμε ορυκτά, φυτά, ζώα, ανθρώπους. Μια ματιά στους υπόλοιπους πλανήτες, ήλιους, γαλαξίες και θα βρεθούμε στην "αρχή" των κόσμων (και των "καιρών", των "χρόνων"). Και όπως διαβεβαιώνει ο Πριγκοζίν, ακόμη και η πρωταρχική ύλη είχε ακριβώς αυτές τις σταθερές -και τις μόνες που επιτρέπονται- για να γίνουν όλα τα ζωντανά όντα που αναγνωρίζουμε.
Ας πούμε ένα παραμύθι με επιστημονικούς όρους και μετρήσεις. Κάποτε σε μία μεγάλη θάλασσα ενέργειας ένα εξαιρετικό κύμα ενέργειας υψώθηκε και έκανε μία "Μεγάλη Έκρηξη". Από την έκρηξη αυτή γεννήθηκε το Σύμπαν μας και ο Χώρο-Χρόνος όπου ζούμε.
Η χαοτική θερμή ενέργεια της έκρηξης ψύχονταν και επεκτεινόταν μετατρεπόμενη σε ένα μεγάλο χορό σπειροειδών συμπαντικών σχημάτων. Γεννήθηκαν οι λεγόμενοι Πρωτογαλαξίες: ενέργειες και υποατομικά σωματίδια χόρευαν και στροβιλίζονταν μεταξύ τους σ' ένα πρωταρχικό χορό σμιξίματος και απώθησης. Τη φυσική δύναμη που ενεργεί σε μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα σε κομμάτια ύλης θα την πούμε βαρύτητα, δύο άλλες που επενεργούν στο εσωτερικό των ατόμων την λέμε ασθενή και ισχυρή πυρηνική δύναμη και την τέταρτη που κάνει τα άτομα σε μόρια τη λέμε ηλεκτρική ανισορροπίες δυνάμεων και φως να οι πρωτο-γαλαξίες,να τα λεγόμενα άστρα πρώτης γενιάς: Τα άτομα υδρογόνου συσφίγγονται και μετασχηματίζονται σε άτομα ηλίου, σε θερμότητα και φως (πυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης).
Κάποια άστρα πρώτης γενιάς ελκύουν ύλη από διπλανά άστρα ,βαραίνουν υπερβολικά συμπιέζονται τόσο πολύ που καταρρέουν. Τότε εκρήγνυνται και σκορπούν την αστερόσκονη γύρω τους σαν σπόρους. Τα παλιότερα αέρια που το περιτριγύριζαν γίνονται βαρύτερα, νέα κέντρα έλξης σχηματίζονται και από τις στάχτες κάθε παλιού άστρου γεννιέται ένα νέο αστέρι. Οι στάχτες-τα βαρύτερα δηλαδή στοιχεία από το υδρογόνο και ήλιο-σχηματίζουν μέσα στο γαλαξία ένα πολύπλοκο κεντρικό δακτύλιο, ένα είδος σκελετού που συγκρατεί τον γαλαξία ενώ γύρω από κάθε άστρο δεύτερης γενιάς έχουμε τα βαρύτερα στοιχεία της αστερόσκονης, αυτά σχηματίζουν τους πλανήτες του.
Έτσι έχουμε ένα δυναμικό δίκτυο γεγονότων, όπου κανένα τμήμα ή γεγονός δεν είναι θεμελιώδες για τα άλλα, καθώς το καθένα επακολουθείται από όλα τα άλλα και οι σχέσεις μεταξύ τους καθορίζουν ολόκληρο τον κοσμικό σχηματισμό ή το δίκτυο των γεγονότων. Διαμορφώνονται κάθε είδους σχηματισμοί της κοσμικής ύλης-ενέργειας ,αλλά διαρκούν μόνο εκείνοι που λειτουργούν σε αμοιβαία συνεκτικότητα με τους γύρω σχηματισμούς (αμοιβαίος = μοιραζόμενος /συνεκτικότητα = συμφωνία, αρμονία).
Πριν 4 ως 5 δισεκατομμύρια χρόνια, αέριο και αστερόσκονη συγκεντρώθηκε σε μία γήινη σφαίρα, αποτελούμενη από δώδεκα διαφορετικά είδη ατόμων (δώδεκα στοιχεία). Σιγά-σιγά ο φλοιός αυτής της σφαίρας κρύωνε και γινόταν σκληρότερος ενώ ο πυρήνας έβραζε.
Τότε βλέπουμε τη Γη μας να στροβιλίζεται και να πάλλεται, το λεπτό της φλοιό ν' ανασηκώνεται και να κατεβαίνει, να σχίζεται και να μετατοπίζεται να εκκρίνει λάβα εκεί που σχίζεται και ν'αποβάλλει ατμούς. Μετεωρίτες και πλανητοειδείς που εξακολουθούν ν'αποτελούν μέρη των συντριμμάτων της σουπερνόβα, χτυπούν και πληγώνουν τη Γη ,εκτοξεύοντας λιωμένους βράχους και αέρια. Η αραιή ατμόσφαιρα είναι συχνά κοκκινωπή από την ομίχλη που παράγεται από τις αντιδράσεις των ίδιων των αερίων. Σιγά-σιγά ο φλοιός παχαίνει και ραγίζει σε πλάκες, που γλυστρούν αργά πάνω στην επιφάνεια και μεταφέρουν τις μάζες της στεριάς σε νέα σχήματα. Πολύχρωμα μικρόβια -βακτηρίδια εμφανίζονται και μεγαλώνουν εδώ και εκεί στις ακτές. Βαθμιαία αναπτύσσεται ένα ανθεκτικότερο αλλά διαυγέστερο ατμοσφαιρικό δέρμα που δίνει στις θάλασσες ένα αστραφτερό μπλε χρώμα.
Οι πτώσεις μετεωριτών είναι σπάνιες. Η αναταραχή ησυχάζει και μεγάλο μέρος της ξηράς πρασινίζει. Πότε -πότε ο πάγος σκεπάζει την πρασινάδα, ώσπου ν' αποσυρθεί και πάλι στους πόλους, υψώνει και κατεβάζει το επίπεδο των θαλασσών ,καλύπτει και αποκαλύπτει την ξηρά, λες κι ολόκληρος ο πλανήτης αναπνέει μ' ένα γιγάντιο ρυθμό. Τα πάντα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση καθώς η γη λάμπει στον ήλιο, με φόντο το σκοτάδι του διαστήματος ενώ τα εναλλασσόμενα σχήματα των νερών στροβιλίζονται πάνω από γαλάζιες θάλασσες και πολύχρωμες στεριές.
Τα βακτηρίδια (ή μόνερα) αποτελούν αμέτρητα "όλα" μέσα στο ευρύτερο "όλον" που αποτελείται απ' όλα τα βακτηρίδια. Μέσα στις λάσπες της γης αποτελούν τα πρώτα της δημιουργήματα. Τα μόνερα-σαν πρώτα κύτταρα-πέρασαν πολλές ποικιλλίες: φυσσαλιδοποιοί (τρέφονταν με τη ζύμωση), φωτοσυνθέτες (τρέφονταν με τη φωτοσύνθεση), αναπνέοντας (τρέφονταν με την αναπνοή).
Η γη ισορρόπησε με τα πρώτα της πλάσματα είχε χρειαστεί δύο δισεκατομμύρια χρόνια. Και κατόπιν ήρθαν ο θάνατος και ο έρωτας. Η αναπαραγωγή μέσω του DNA και ο συνδυασμός των "μόνερων" σ' ένα μεγαλύτερο "όλον": Το κύτταρο με πυρήνα (ευκαρυώτες), χίλιες φορές μεγαλύτερο από το πρώτιστο κύτταρο (προκαρυώτες). Μέσα από μία νέα συνεργασία -αμοιβαία συνεκτικότητα -προχωράμε στην εξέλιξη: σκουλήκια, έντομα, ψάρια, αμφίβια, μύκητες λουλούδια, δέντρα, ερπετά, πουλιά και θηλαστικά. Τα προηγούμενα "όλα" σχηματίζουν νέες ολαρχίες.
Το DNA αναδιοργανωνόταν με συγκεκριμένο Δρόμο: από το απλό στο περίπλοκο, στη μεγαλύτερη τάξη, από την αστερόσκονη στα πετρώματα, στα βακτηρίδια στα φυτά, στα ζώα, στον άνθρωπο. Είμαστε φτιαγμένοι από αστερόσκονη και από μία συνεχή ώθηση προς τα πάνω και εμπρός.