Από το βιβλίο Παιχνίδια στον Καθρέφτη (Φιλοσοφικά Δοκίμια) της διεθνούς διευθύντριας της Νέας Ακρόπολης, Δέλια Στέινμπεργκ Γκουθμάν, εκδόσεις Νέα Ακρόπολη.
Απ' όλα τα Στοιχεία στα οποία έχουμε αναφερθεί μέχρι τώρα -Γη, Νερό, Αέρα- η Φωτιά είναι το πιο λεπτό και ίσως αντιστοιχεί στην πλέον ανώτερη και ενεργή δύναμη της φύσης την οποία μπορούμε να συλλάβουμε προς το παρόν, αν δεχτούμε, όπως οι γέροντες σοφοί, ότι κανένα από τα σημερινά μας σχήματα δεν έχει ολοκληρώσει τη γνώση του κόσμου στον οποίο ζούμε.
Γιατί η ανώτερη; Γιατί η πιο ενεργή; Αν ανακαλύψουμε το είδος της πυριγενούς ενεργητικότητας, θα καταλάβουμε γιατί είναι ανώτερη σε σχέση με τα άλλα στοιχεία, αν και για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να οξύνουμε το μυαλό και να προσπαθήσουμε να εμβαθύνουμε στις συμβολικές σημασίες που οδηγούν πέρα από τις υλικές παρουσίες.
Η Γη κινείται με βάση σχηματισμούς που, αν δεν αλλοιώνουν την ουσία της, σίγουρα τροποποιούν τις παραστάσεις της. Χημικές και φυσικές μεταβολές ταράζουν συνεχώς την καρδιά του πλανήτη και σε συμφωνία με το Νερό, τον Αέρα και την ίδια τη Φωτιά, η Γη μεταβάλλεται χωρίς ν’ αλλάζει τη θέση της στο χώρο.
Το Νερό παρουσιάζεται ως δώρο από μια μείζονα κινητικότητα. Γι’ αυτήν δεν υπάρχουν μυστικά σε ό,τι αφορά την οριζόντια κίνηση. Ποταμοί και θάλασσες μετατοπίζονται, με μεγαλύτερη ή μικρότερη ορμητικότητα, και σαρώνουν τις λεκάνες τους από τη μια άκρη ως την άλλη, αν και στηρίζονται πάντα στη μητέρα Γη, που είναι το αναγκαίο στήριγμα για να μπορούν να ρέουν. Μόνο το νερό των βροχών έχει μια κατακόρυφη δραστηριότητα, η οποία προσεγγίζει περισσότερο μια άλλη κίνηση κατακόρυφης πνευματικοποίησης, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Κι ο Αέρας; Αυτός ρέει οριζόντια ή κατακόρυφα, σαρώνοντας την επιφάνεια της Γης και αφού δεν έχει καθόλου ανάγκη να στηριχτεί σ’ αυτήν, δεν έχει τη ρίζα του στις λεκάνες των θαλασσών ούτε στην κοίτη των ποταμών.
Η Φωτιά χρειάζεται ένα μόνο σημείο στήριξης στη βάση της κι από κει και πέρα όλες οι κινήσεις της είναι κατακόρυφες. Ένας ατέρμονος χορός με φιλοδοξίες ανόδου σε μεγαλύτερα ύψη κι αυτό είναι το πιο ολοκληρωμένο παράδειγμα της ανθρώπινης πνευματικότητας, η οποία αναζητά το Θεό της προς τα πάνω, ενώ μόλις που ακουμπάει στο σώμα μέσω του οποίου της έτυχε να εκφραστεί.
Η Μάγια έχει δέσει τα άκρα του παιχνιδιού της με έναν τόσο επιδέξιο τρόπο, ώστε τίποτα δεν είναι απομονωμένο ούτε αφημένο στην τύχη. Όλα είναι ενωμένα και κάθε πράγμα υπάρχει στο βαθμό που συμμετέχει με τα υπόλοιπα.
Έτσι η Φωτιά χρειάζεται τον Αέρα, χωρίς τον οποίο θα ήταν αδύνατο να εκφραστεί. Στηρίζεται στη Γη κι όταν την αγγίζει την αναλώνει με τον ίδιο τρόπο που αναλώνει το οξυγόνο.
Ξηραίνει τα νερά κι ακόμα μπορεί να καίει μέσα τους, αν θυμηθούμε το παλιό μυστικό των Ελλήνων, που στις μέρες μας έχει χαθεί, τη λεγόμενη "ελληνική φωτιά", που μπορούσε να παραμένει αναμμένη μέσα στη φωτιά.
Η Φωτιά, στην ανωτερότητά της, τα διαπερνάει όλα και τα αναλώνει όλα, όχι σε μια απλή επίδειξη καταστροφικότητας, αλλά στο πλαίσιο μιας πιο σκληρής δουλειάς για την απελευθέρωση.
Ωστόσο μέσα στο διαρκές παιχνίδι της Μάγια, έχουμε φτάσει να θεωρούμε το Νερό ως εχθρό της Φωτιάς και ως το μοναδικό στοιχείο που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να νικήσει τη ρώμη της. Αυτό είναι εν μέρει σωστό και βγάζοντας τα πέπλα της ψευδαίσθησης είναι απλό να συναντήσουμε την αιτία αυτού του γεγονότος.
Αν το Νερό είναι ζωτικότητα, είναι η Μητέρα της Ζωής όσον αφορά την ύλη, στο βαθμό που το συγκρίνουμε με τη δύναμη των θαλασσών στη Γη και του αίματος στο σώμα. Αν η Φωτιά είναι ζωτικότητα, τότε είναι κι ο Πατέρας της Ζωής όσον αφορά το πνεύμα, στο βαθμό που συνηθίζουμε να τη συγκρίνουμε με τις φλόγες που αναλώνουν τα πάντα στη Γη και με το Νου που εξυπηρετεί σαν το πρώτο σκαλοπάτι για να καταλάβουμε την Αλήθεια στον άνθρωπο.
Μ' αυτόν τον τρόπο μας παρουσιάζεται η πάλη μεταξύ του Νερού και της Φωτιάς, με το κάθε στοιχείο να μάχεται για την κυριαρχία του ως ιδιαίτερη μορφή Ζωής. Από τη στιγμή που το ισοζύγιο της τρέχουσας εξέλιξης δεν είναι καθόλου εξισορροπημένο, από τη στιγμή που η αμφιβολία έχει μειώσει την ικανότητα να διακρίνουμε ποιο είναι το όφελος της ύλης και ποιο του πνεύματος, από τη στιγμή που για τον άνθρωπο αυτός ο πόλεμος των αντινομιών δεν έχει ακόμα επιλυθεί, είναι δυνατόν να νικήσει το Νερό τη Φωτιά ή η Φωτιά να επιβληθεί παρόλα αυτά...
Η Φωτιά κι ο Νους παίζουν ένα συζυγή συμβολισμό στον κόσμο της Μάγια. Ο Νους, όπως και η Φωτιά, ενώνεται με τις συγκινήσεις -σαν να επρόκειτο για τον Αέρα- αν και καταλήγει να τις αναλώσει. Στηρίζεται στη ζωτικότητα του σώματος (Νερό και Γη) για να το γνωρίσουμε και οι ιδέες του τελικά εκπέμπονται από το στόμα μας ή τις ενέργειές μας. Αυτό συμβαίνει αν ο Νους δεν μετατραπεί σε φλόγα που καταβροχθίζει, γιατί σε μια τέτοια περίπτωση δεν υπάρχει σώμα ούτε ψυχή για ν’ αντισταθεί, ακόμη και σε περίπτωση αρρώστιας, στη δύναμη ενός καταστροφικού Νου.
Οι πρόγονοί μας των παλιών πολιτισμών απέδιδαν πάντα μια ιδιαίτερη λατρεία προς τις θεότητες της Φωτιάς. Είδαν σ’ αυτές το σύμβολο του πλέον αρχέγονου και βαθύ κόσμου και εξωτερίκευσαν αυτό το μυστικό με την ενεργητική μορφή του πολέμου και της θυσίας. Πόλεμος -όπως ήδη εξηγήσαμε- όχι ως καταστροφή αλλά ως απελευθέρωση. Η Θυσία είναι η "ιερή λειτουργία" (Σημ. Μετ. στα Ισπανικά θυσία=sacrificio δηλαδή, sacro uficio, η ιερή τελετή, κατά την οποία παρεμβαίνει η Φωτιά με την ποιότητα του ανώτερου και συγχρόνως ιερού συμβόλου). Εδώ βρισκόμαστε μπροστά στη Φωτιά που ρυθμίζεται από την τελετουργία, στη Φωτιά που μπορεί να καίει με την ίδια δραστικότητα στο πιο ταπεινό πήλινο αγγείο ή στα θυμιάματα των βωμών ή στις λαμπάδες από τάματα που υπάρχουν στους ναούς. Αυτή είναι επίσης η Φωτιά που καίει και δίνει λάμψη στο εσωτερικό του ανθρώπου.
Είναι ο ιερός σπινθήρας που διαφοροποιεί τον άνθρωπο απ' όλα τα άλλα βασίλεια της Φύσης και που, από την στιγμή που είναι αναμμένη, προξενεί τον αποφασιστικό πόλεμο μεταξύ του μικρού εγώ και του μεγάλου Εγώ, μεταξύ της ζωής του σώματος, που είναι το Νερό, και της ζωής της ψυχής, που είναι η Φωτιά.
Ας μεσολαβήσει η Μάγια, ώστε ο κάθε άνθρωπος να γίνεται υπεύθυνος για το δικό του πόλεμο και να θέτει τις δυνάμεις της στην υποστήριξη του μοναδικού δυνατού νικητή.