ΑΡΘΡΑ
Μια πλούσια αρθογραφία, σχετικά με τη φιλοσοφία, την ψυχολογία, τον εσωτερισμο, την επιστήμη και άλλα ένδιαφέροντα θέματα.
Η Διαίσθηση

Από το βιβλίο Παιχνίδια στον Καθρέφτη (Φιλοσοφικά Δοκίμια) της διεθνούς διευθύντριας της Νέας Ακρόπολης, Δέλια Στέινμπεργκ Γκουθμάν, εκδόσεις Νέα Ακρόπολη.

Εκτός από τη λογική σκέψη που διεισδύει στην αλήθεια με τη βοήθεια των ιδεών και διαμορφώνει το Νου, υπάρχει στον άνθρωπο και άλλη μία μορφή σκέψης, πιο λεπτή, που είναι η διαίσθηση. Η πρώτη μορφή σκέψης απλώνει κλωστές, για να αποκτήσουμε τη γνώση: είναι ο συλλογισμός. Η δεύτερη μορφή συλλαμβάνει τη γνώση άμεσα: είναι η διαίσθηση. Αυτήν τη δεύτερη δυνατότητα γνώσης τη συσχετίζουμε με την ευφυία.

Η Μάγια, για άλλη μια φορά, έχει μπερδέψει τις κλωστές στο παιχνίδι της και μας κάνει να πιστέψουμε ότι η ευφυία είναι μια ικανότητα και δεξιότητα, η οποία κατευθύνεται από το φυσικό προς το πνευματικό. Το να είμαστε «ευφυείς» σημαίνει σήμερα να είμαστε σε «εγρήγορση», οξυδερκείς, έτοιμοι ν’ αντιδράσουμε. Κι έτσι, οι άνθρωποι κοπιάζουν ν’ αναπτύξουν την ευφυία τους σαν να επρόκειτο για ένα νοητικό αθλητικό ανταγωνισμό.

nea acropoli diaisthisi anthrwpos

Ωστόσο, η ευφυία είναι ένα χάρισμα βαθιάς διείσδυσης στα πράγματα. Είναι κάτι παραπάνω από τη σκέψη και το συλλογισμό. Είναι κάτι πολύ περισσότερο από το ν’ ανταποκρινόμαστε γρήγορα στα ερεθίσματα. Είναι το να μπορούμε να συλλαμβάνουμε τη ζωή πέρα από την επιφάνεια με την οποία αυτή μας παρουσιάζεται. Είναι το να αναγνωρίζουμε τα γεγονότα και να διακρίνουμε τι υπάρχει κάτω απ’ αυτά. Ευφυία είναι να ξέρουμε να διαλέγουμε και κάτι ακόμα πιο σημαντικό: να διαλέγουμε μεταξύ πολλών ευκαιριών, να χωρίζουμε το καλό απ’ το κακό, το χρήσιμο από το άχρηστο. Όλα αυτά είναι ευφυία, είναι το να δουλεύουμε με τη διαίσθηση.

Το να διαισθανόμαστε είναι να κερδίζουμε μια αναμέτρηση με το χρόνο. Ο γερο-Κρόνος μας εξουσιάζει εδώ και αιώνες και πάντα επέβαλλε τους όρους του. Εμείς οι άνθρωποι οφείλουμε ν’ αναπτυχθούμε στο πεδίο του, δεδομένου ότι όλα όσα είναι να κάνουμε θα πρέπει να μας κοστίζουν... χρόνο. Η διαίσθηση είναι η άμεση νοητική σύλληψη, που εμπεριέχει συγχρόνως την ικανότητα επιλογής και λήψης αποφάσεων. Αυτό που συλλαμβάνουμε είναι θετικό ή αρνητικό; Θα παραμείνουμε ή όχι με αυτό που έχουμε συλλάβει; Και στην περίπτωση που παραμείνουμε μ’ αυτό, πώς θα δράσουμε μαζί του; Τι επιλέγουμε να κάνουμε και τι κάνουμε;

Ποιος μπορεί να διαισθανθεί τι είναι αυτό που έχει, τι αξία έχει αυτό που απέκτησε, τις δυνατότητες εφαρμογής που προϋποθέτει, καθώς και την άμεση εφαρμογή τους στο παιχνίδι; Στη διαίσθηση δεν υπάρχουν αμφιβολίες, δεν υπάρχουν περιττά στριφογυρίσματα: είναι μια αναμέτρηση που κερδήθηκε από τον Κρόνο, πέρα από τα πέπλα με τα οποία η Μάγια προσπάθησε να καλύψει αυτήν την πραγματικότητα.

Αυτός που δεν έχει κερδίσει ποτέ αυτήν την αναμέτρηση με το νου του λόγου, μπορεί να πιστέψει ότι η διαίσθηση είναι κάτι παρόμοιο με τη φαντασία. Μπορεί να πιστέψει ότι εκείνο που «συλλαμβάνεται», στην πραγματικότητα είναι «προϊόν της φαντασίας». Όμως, καθώς πρόκειται για ανώτερο νου, αν προχωρήσουμε σε μια πιο λεπτή ανάλυση, θα μπορέσουμε να δούμε ότι η διαίσθηση δεν είναι το να συλλαμβάνουμε αυτό που θέλουμε ή αυτό που πιστεύουμε ή αυτό που πιστεύουμε πως συλλαμβάνουμε. Είναι το να συλλαμβάνουμε αυτό που Είναι.

Είναι σίγουρο ότι η φαντασία προϋποθέτει πράγματα που δεν υπάρχουν, εκστασιάζεται σε παράλογα παιχνίδια, που ούτε καν η Μάγια θα μπορούσε ν’ απολαύσει. Όμως, η φαντασία διαφοροποιείται ολοκληρωτικά από τη διαίσθηση, στο βαθμό που γίνεται στείρα στις εικόνες της, χάνοντας έτσι όλη τη δύναμη για δράση.

Από την πλευρά της, η διαίσθηση συλλαμβάνει πραγματικότητες, τις λίγες πραγματικότητες που μας intuition2αφήνει το παιχνίδι της Μάγια να διακρίνουμε, τις φυλάει σαν ένα πολύτιμο αγαθό και μετά τις μετατρέπει σε διαδοχικές καθόδους που αγγίζουν όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης έκφρασης. Μια διαίσθηση μπορεί να φτάσει στο νου με τη μορφή μιας ιδέας, η οποία πλήρης αισθημάτων και κατάλληλα ενεργοποιημένη, μετατρέπεται σε δράση. Η διαίσθηση πάντα καταλήγει σε σχετική δράση.

Διαίσθηση είναι να βλέπουμε με τα μάτια της ψυχής, αλλά και να πράττουμε με τα χέρια του σώματος. Γι’ αυτό μιλάμε για ευφυία: είναι το να ξέρουμε να βλέπουμε και το να ξέρουμε να πράττουμε. Αν επρόκειτο να βλέπουμε μόνο με τα μάτια του σώματος, αυτά δε θα πήγαιναν πιο μακριά από εκείνο που μπορούν να πραγματοποιήσουν τα χέρια μας. Γι’ αυτό, στην περίπτωση αυτή μιλάμε για ικανότητα κι επιδεξιότητα, όχι όμως για ευφυία.

Ο σημερινός νους κατορθώνει περιορισμένες και μερικές συλλήψεις, οι οποίες είναι προσαρμοσμένες σε χίλιες και μια διαιρέσεις, εξαιτίας των μέσων που διαθέτει η Μάγια. Κι ενώ ο νους μπορεί να δουλέψει έξυπνα με τα μικρά μέρη στα οποία αυτή τεμαχίζει την πραγματικότητα, η διαίσθηση επιτρέπει λιγότερο κατακερματισμένες ματιές. Με τη διαίσθηση είναι δυνατόν να προσεγγίσουμε λίγο περισσότερο τη σκοτεινή πραγματικότητα, την τρομακτική Ενότητα που κρύβεται πίσω από τα πέπλα της Μάγια.

Τώρα πια δεν συμβιβαζόμαστε με τα σύντομα κομμάτια που μπορεί ν’ αφομοιώσει η συνηθισμένη σκέψη, αλλά δρούμε μέσω ενός οργάνου που μπορεί να απορροφά περισσότερο την αίσθηση ενός συνόλου. Είναι ένα βήμα προς την ενοποίηση των μορφών της ζωής, που δικαιώνει το να μιλάμε τόσο για διαίσθηση όσο και για ευφυία. Η Μάγια προτιμά να σκεφτόμαστε, να ξοδεύουμε το χρόνο μας στριφογυρίζοντας με τις ιδέες μας, ενόσω παίζουμε το παιχνίδι της ζωής. Η Μάγια δεν θέλει να ανακαλύψουμε το μυστικό της, την παγίδα με την οποία μας υποχρεώνει να παραμείνουμε στον κόσμο της. Γι’ αυτό, Εκείνη παίζει και μας τραβάει κι εμάς στο παιχνίδι της, ενώ συγχρόνως μας απομακρύνει αργά-αργά από τη δυνατότητα να διαισθανθούμε, να συλλάβουμε την αλήθεια της.

Ωστόσο, κοιτάζοντας τη Μάγια να παίζει, αν απομακρύνουμε την εικόνα μας από τους εαυτούς μας και παρατηρήσουμε την ασυνείδητη συμμετοχή μας σ’ αυτό το σκάκι, ξυπνάει μια ακτίνα διαίσθησης. Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά τα πράγματα στο περιβάλλον μας και τη συμπεριφορά που παρουσιάζουν αυτά τα πράγματα, μια λεπτή καθαρότητα θ’ ανοίξει δρόμο μέσα στη σύγχυσή μας και θα καταλάβουμε αμέσως χίλια γιατί, τα οποία η απλή λογική δεν μπορεί να εκφράσει.
Μέσα από τα παιχνίδια μας διαισθανόμαστε την παρουσία της Μάγια.