Οι ρούνοι ήταν τα ιερά σύμβολα των Κελτών και αποτελούσαν ένα πλήρες σύστημα φιλοσοφίας και μαγείας. Η λέξη ρούνος (rune) προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα ru που σημαίνει μυστικό ή σύμφωνα με άλλους, ψίθυρος. Η ίδια η λέξη δείχνει πως η παράδοση των ρούνων ήταν προφορική και μεταδιδόταν από το σαμάνο ή το δρυίδη στο μαθητευόμενο με το στόμα και με την χρήση των ρουνικών συμβόλων ως μέσο απομνημόνευσης των εννοιών τους.

Όταν η Β. Ευρώπη άρχισε να εκχριστιανίζεται, ορισμένοι καλόγεροι πήραν τη ρουνική γραφή και τη μετέτρεψαν σε αλφάβητο, παραβλέποντας ή αποκρύπτοντας τη μαγική σημασία της. Τα μοναδικά γραπτά που σώζονται από την εποχή εκείνη - γύρω στον 11ο αιώνα μ.Χ.- και μας δίνουν κάποια ερμηνεία για τους ρούνους είναι μερικά ποιήματα, μέσα στα οποία αναγνωρίζονται ορισμένα στοιχεία με εσωτερική σημασία.
Ένα τέτοιο Νορβηγικό ποίημα που αποδίδεται στον Όντιν είναι το παρακάτω:

Μάθε πώς να τους σκαλίζεις
Μάθε πώς να τους ερμηνεύεις
Μάθε πώς να τους βάφεις
Μάθε πώς να τους επικαλείσαι
Μάθε πώς να τους χρησιμοποιείς
Τους Ρούνους!

Μα φρόντισε να μην τους ζητάς πολλά
Γιατί η κάθε χάρη ζητάει αντάλλαγμα
Είναι πιο καλά να μη ζητήσεις τίποτα
Από το να ζητήσεις πάρα πολλά

''Χαμαβάλ''

Η δύναμη των ρούνων αναφέρεται σε πολλά έπη των βόρειων λαών, που αφήνουν να εννοηθεί η μεγάλη πίστη που είχαν οι Κέλτες στα αποτελέσματα της μαγικής τους χρήσης. Και η δύναμή τους αλλά και η πίστη που τους είχαν οι Κέλτες ήταν τόσο μεγάλη, ώστε και μετά την απαγόρευση της χρήσης τους από την εκκλησία συνέχισαν να χρησιμοποιούνται και η παράδοσή τους δεν χάθηκε. Η τελευταία χώρα που διατήρησε αυτή την παράδοση ήταν η Ισλανδία μέχρι το 1639. Τότε απαγορεύτηκαν κι εκεί από τον φόβο της Ιεράς Εξέτασης.

Όπως συμβαίνει και με την ελληνική λέξη «αλφάβητο» έτσι και το σύνολο των ρουνικών γραμμάτων παίρνει τη σημασία του από τα έξι πρώτα γράμματα, που το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργούν τη λέξη ΦΟΥΘΑΡΚ (Φέοχ, Ουρ, Θορν, Άνζούρ, Ραντ, Κεν).

Υπάρχουν τριών ειδών ρουνικά αλφάβητα. Το αρχαίο ή κοινό Φούθαρκ, το νεότερο ή γερμανικό Φούθαρκ και το αγγλοσαξονικό Φούθαρκ. Το αρχαίο Φούθαρκ, όπως φανερώνει και η ονομασία του, είναι αυτό πάνω στο οποίο βασίστηκαν τα δύο επόμενα.

ΑΡΧΑΙΟ ΦΟΥΘΑΡΚ

ΝΕΟΤΕΡΟ ΦΟΥΘΑΡΚ

Νορβηγικό

Δανέζικο

ΑΓΓΛΟΣΑΞΟΝΙΚΟ ΦΟΥΘΑΡΚ

Το αρχαίο Φούθαρκ αποτελείται από 24 σύμβολα και είναι αυτό που θα εξετάσουμε. Το νεότερο ή γερμανικό αποτελείται από 22 και το αγγλοσαξονικό από 33 ρούνους, αντίστοιχα. Η προέκταση των γραμμάτων έγινε για τις γλωσσικές ανάγκες ενός φωνητικού αλφάβητου.

Κάθε ρούνος του αρχαίου Φούθαρκ έχει το όνομα ενός αντικειμένου, ζώου, φυσικού φαινομένου ή ακόμα και θεού. Αποτελεί όμως πάντα την αλληγορία κάποιας βασικής συμπαντικής δύναμης.

Οι ρούνοι χωρίζονται σε τρεις οκτάδες που ονομάζονται ετ, λέξη που σημαίνει ομάδα, σύνολο ή οικογένεια. Το ετ του Φρέι, το ετ του Χάιμνταλ και το ετ του Τιρ. Αυτοί οι θεοί μαζί με τον Όντιν και την Φρέγια αποτελούν τους προστάτες θεούς των ρούνων.

Ο Όντιν είναι ο αρχηγός των θεών του βορρά που με την προσωπική του θυσία ανακάλυψε τους ρούνους. Για να αποκαλύψει τη σημασία τους κρεμάστηκε επί 9 μερόνυχτα από το Γίγκντραζίλ, την αιώνια φλαμουριά που στηρίζει το σύμπαν, διαπερασμένος από το ίδιο του το κοντάρι. Εκτός από το γεγονός ότι είναι πατέρας θεών και ανθρώπων, είναι και ο θεός των σαμάνων, των ποιητών και των αναζητητών της αλήθειας. Άλλωστε και ο ίδιος θυσίασε το ένα του μάτι, δίνοντάς το σαν αντάλλαγμα στο Μίμιρ, το Φύλακα του Πηγαδιού της Αλήθειας, για να τον αφήσει να πιει από τα νερά του. Στο μοναδικό του μάτι αστράφτει όλη η σοφία του κόσμου, τον οποίο γυρίζει πάνω στο Σλάιπνιρ, το οκταπόδαρο άλογό του. Το χρώμα του είναι το κόκκινο και γι΄αυτό οι άνδρες σαμάνοι βάφουν τους ρούνους τους κόκκινους, ακόμα και με το αίμα τους. Κρατάει στο χέρι του το ακόντιό του, το Γκούγκνιρ, φτιαγμένο από νάνους σιδεράδες, έτσι ώστε να μην αστοχεί ποτέ. Συνοδεύεται από δύο κοράκια, το Χούγκιν και το Μούνιν, σύμβολα της Λογικής και της Μνήμης και κάποιες φορές από ένα λύκο, σύμβολο των πολεμιστών.

Η Φρέγια είναι η θεά του έρωτα και λόγω των μεγάλων μαγικών της δυνάμεων είναι η προστάτιδα των γυναικών σαμάνων. Το σύμβολο της και το χρώμα των ρούνων των γυναικών σαμάνων είναι το γαλάζιο.

Ο Φρέι, ο θεός της γονιμότητας και αδερφός της Φρέγια, είναι ο βασιλιάς των ξωτικών, των νεράιδων και όλων των πλασμάτων του δάσους. Τον επικαλούνταν όσοι αναζητούσαν την ειρήνη, την αφθονία και τη γαλήνη και όσοι είχαν ανάγκη από δύναμη για να αντεπεξέλθουν στις αντιξοότητες της ζωής.

Ο Χάιμνταλ είναι ο φύλακας της Μπάιφροστ, της γέφυρας του ουράνιου τόξου που ενώνει τον κόσμο των θνητών με την Άσγκαρντ, την κατοικία των θεών. Μπορεί να διακρίνει ένα έντομο σε απόσταση χιλιομέτρων και να ακούσει το πάτημα μιας γάτας πίσω από ένα βουνό. Προστατεύει τους φύλακες, τους στρατιώτες στη σκοπιά και το σύμβολό του είναι το κέρας, σύμβολο πνευματικής εγρήγορσης.

Και τέλος ο Τιρ, που είναι ο θεός της τιμής, του όρκου και της σωφροσύνης στη μάχη. Τον επικαλούνται όσοι ζητούν δύναμη για να πετύχουν κάποιο δίκαιο αίτημά τους ή για να αντιμετωπίσουν τους εχθρούς τους στην μάχη. Εμφανίζεται με το δεξί χέρι κομμένο από τον καρπό και οπλισμένος, έτοιμος για μάχη.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΟΥΝΩΝ

Οι ρούνοι κατασκευάζονται, για την ακρίβεια χαράσσονται, σε πέτρα, σε πηλό σε κόκαλο αλλά, σκαλίζονται κυρίως σε ξύλο κι αυτή είναι η εξήγηση για τη γωνιώδη μορφή τους. Ο σαμάνος κόβει ένα κλαδί από κάποιο καρποφόρο δέντρο, αφήνοντας μια προσφορά σαν ανταπόδοση αυτού που του δίνει το δέντρο. Το σκάλισμα γίνεται Τετάρτη (Wednesday – Woden = Όντιν ) ή Παρασκευή (Friday – Φρέγια)

Τη κατασκευή και τη χρήση τους περιγράφει ο Τάκιτος στα « Ήθη των Γερμανών»
«Κόβουν ένα κλαδί από καρποφόρο δέντρο σε φέτες και μετά σκαλίζουν πάνω τους σύμβολα. Στη συνέχεια σκορπίζουν τα κομμάτια πάνω σ' ένα λευκό πανί. Ένας επίσημος ιερέας (αν το ζήτημα έχει σημασία για όλη την φυλή) ή η κεφαλή της οικογένειας (αν πρόκειται για οικογενειακό θέμα) προσεύχεται στους θεούς. Στη συνέχεια, κοιτώντας τον ουρανό, σηκώνει από κάτω τα κομμάτια και τα ερμηνεύει ένα-ένα, σύμφωνα με τα σύμβολα που έχουν πάνω τους....»

Ας περάσουμε τώρα στο συμβολισμό των ρούνων. Πρέπει να σημειωθεί ότι στο θέμα της προφοράς υπάρχουν διάφορες παραλλαγές, αλλά αυτό οφείλεται στο ότι η μετάδοση της διδασκαλίας των ρούνων γινόταν προφορικά.

Πρώτος ρούνος είναι το Φέοχ, που σημαίνει αγελάδα και συμβολίζει τη δύναμη της αφθονίας. Τα ζώα αυτά είχαν ιδιαίτερη σημασία για τη ζωή και την επιβίωση των Κελτών, αλλά αποτελούσαν και μέσο συναλλαγής στο εμπόριο. Επειδή η πατρογονική γη δε μπορούσε να πουληθεί, δεν αντιπροσώπευε περιουσία για κάποιον. Το Φέοχ, εσωτερικά, συμβολίζει τις δυνάμεις της φύσης που προσφέρουν απλόχερα τα αγαθά τους στον άνθρωπο.

Το Ουρ, που σημαίνει βόνασος και συμβολίζει την δύναμη του ενστίκτου. Ο βόνασος είναι ένα είδος Βίσονα που το ύψος του ξεπερνά τα 2 μέτρα και συμβόλιζε τη δύναμη, τον ανδρισμό και την ενεργητικότητα. Σε πολλές κέλτικες φυλές η δοκιμασία του εφήβου για να γίνει πολεμιστής ήταν να σκοτώσει μόνος του ένα βόνασο. Συμβολίζει επίσης τον Κερνούνος, τον κερασφόρο θεό που αντιπροσώπευε τα κατώτερα ένστικτα του ανθρώπου.

Το Θορν, που σημαίνει αγκάθι και συμβολίζει την προστασία. Το ταπεινό αγκάθι, που όμως προστατεύει τόσο καλά το φυτό από μεγαλύτερους εχθρούς. Συμβολίζει το σφυρί του Θωρ που ήταν ένα πολύ διαδεδομένο σημάδι προστασίας και οι Κέλτες το χρησιμοποιούσαν όπως ακριβώς οι χριστιανοί χρησιμοποιούν το σταυρό, κάνοντας το σχήμα του με το χέρι τους (σαν αντεστραμμένο Τ). Αντιπροσωπεύει την προστασία των θεών σε όσους τη ζητούν με ειλικρίνεια και με καθαρή καρδιά.

Το Άνζουρ, που σημαίνει στόμα και συμβολίζει το λόγο. Λόγος σημαίνει δύναμη. Το σύμπαν δημιουργήθηκε από ένα λόγο του θεού και οι δονήσεις των λέξεων μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Αυτή είναι και η δύναμη που έχουν οι σαμάνοι και οι μάγοι. Το Άνζουρ έχει σχέση με τη σοφία και την επικοινωνία. 

Το Ραντ σημαίνει ο τροχός της άμαξας και συμβολίζει τη μετουσίωση. Το Ραντ είναι ένας από τους ρούνους του Όντιν, που είναι και προστάτης των ταξιδιωτών και συμβολίζει το άρμα της Νέρθους, της Μητέρας Γης που καθώς κυλά μεταλλάσσει και μετουσιώνει κάθε είδους ενέργεια και ύλη πάνω στον κόσμο, δημιουργώντας και καταστρέφοντας πάντα με σκοπό την επίτευξη της τελειότητας.

Το Κεν σημαίνει πυρσός και συμβολίζει τη δράση. Η φωτιά, σύμφωνα με τους κέλτικους μύθους, μαζί με τον πάγο δημιούργησε τον κόσμο. Συμβολίζει τη δημιουργικότητα της ανθρώπινης ψυχής και τη φλόγα της φώτισης που διαλύει το σκοτάδι της άγνοιας και μετουσιώνει το πνεύμα του ανθρώπου. 

Το Γκιφού σημαίνει δώρο και συμβολίζει την προσφορά. Η Γκέιφον είναι η παρθένα θεά που δίνει στους θνητούς αθάνατα δώρα και ταλέντα. Στους Κέλτες το δώρο είναι κάτι ιερό. Συμβολίζει την ένωση θείας και ανθρώπινης φύσης, τη θυσία από μέρους του ανθρώπου και την ανταπόδοση από μέρους της θεότητας. 

Το Γουίν σημαίνει χαρά και συμβολίζει την εγκράτεια. Τη χαρά και την ευτυχία που αποκτάει κανείς αν ισορροπήσει συναισθηματικά. Η πληρότητα δε βρίσκεται στη στέρηση ούτε στην υπερβολή αλλά στην ισορροπία ανάμεσά τους. Ο σοφός άνθρωπος δε χάνει τη ψυχραιμία και τη νηφαλιότητά του ούτε στις απρόσμενες χαρές, ούτε στην απομόνωση και τον ασκητισμό.

Το Χαγκάλ σημαίνει χαλάζι και συμβολίζει τη συνοχή. Όπως το χαλάζι όταν πέφτει καταστρέφει, αλλά όταν λιώνει γίνεται πάλι ωφέλιμο νερό, έτσι και οι δυνάμεις της φύσης μπορεί να καταστρέφουν, αλλά και επαναδημιουργούν. Ο πάγος και το χιόνι δημιουργούν κρυστάλλους με τον ίδιο αριθμό ακτίνων, (6) αλλά κανένας δεν είναι όμοιος με τον άλλον. Έτσι και το Χαγκάλ συμβολίζει τη συμπαντική δομή, τη σταθερότητα του Νόμου και την ατελείωτη ποικιλία του Χάους που ενώνονται για να δώσουν μορφή στον κόσμο.

Το Νιντ σημαίνει αναγκαιότητα και συμβολίζει την αντιξοότητα. Τη σημασία της ανάγκης και της αναγκαιότητας που συχνά περιορίζουν τον άνθρωπο αλλά εμπεριέχουν και το ξεπέρασμά τους. Η ανάγκη είναι παράγοντας εξέλιξης. Οι δοκιμασίες υπάρχουν για να τις ξεπερνάμε και να ωφεληθούμε απ' αυτές. Στη βόρεια παράδοση, αλλά και στην ελληνική, η Νύχτα είναι μητέρα της Ημέρας.

Το Ις σημαίνει πάγος και συμβολίζει την αδράνεια. Μια κατάσταση στάσης και αδράνειας που δύσκολα αλλάζει. Η φωτιά, όταν ενωθεί με τον πάγο, μετατρέπει το θάνατο σε ζωή. Συμβολίζει την κρυφή αλλά τεράστια δύναμη που περιμένει τις κατάλληλες συνθήκες για να παρουσιαστεί και να ενεργοποιηθεί. 

Το Γιάρα σημαίνει θερισμός και συμβολίζει το Νόμο και την αιώνια τάξη. Τη σταθερότητα και την κυκλικότητα των εποχών. Το Γιάρα δείχνει την αιώνια σταθερότητα, που αν γνωρίζει κανείς πώς να την εκμεταλλευτεί, θα τον οδηγήσει στην Θέωση. 

Το Υρ σημαίνει ταξός και συμβολίζει την αιωνιότητα. Ταξός είναι ένα είδος ήμερου έλατου που είναι το πιο μακρόβιο δέντρο στην Ευρώπη. Από την αρχαιότητα είχε συνδεθεί με τελετές ταφής και είναι σύμβολο ατυχίας και θανάτου. Τα φυλαχτά από ταξό είναι και τα πιο διάσημα λόγω της μακροβιότητας του δέντρου. Συμβολίζει την αθανασία της ψυχής, που αγωνίζεται μέσα από τις συνεχείς ενσαρκώσεις της να φτάσει στον τελικό σκοπό της, που είναι η απελευθέρωση από τα δεσμά της σάρκας και η θέωση.

Το Πέορθ σημαίνει κύπελλο για ζάρια ή πιόνι παιχνιδιού και συμβολίζει την αποκάλυψη. Συμβολίζει όλα αυτά που έρχονται από το φως στο σκοτάδι, όλα τα μυστικά της φύσης και του ανθρώπου που αποκαλύπτονται και όσα μπορούν να δημιουργηθούν από το μηδέν με τη βοήθεια της τύχης. 

Το Έολχ σημαίνει άλκη και συμβολίζει την αποτροπή. Η άλκη είναι είδος ελαφιού που τα κέρατά του θεωρούνταν σύμβολο προστασίας. Επίσης το ίδιο το σχήμα του ρούνου θυμίζει χέρι με ανοικτά τα τρία δάχτυλα που είναι μια χειρονομία αποτροπής για τους Κέλτες. Συμβολίζει την προστασία απ' όλες τις αρνητικές δυνάμεις που προσπαθούν να αποτρέψουν τον αναζητητή από το μονοπάτι της φώτισης.

Το Σίγκελ σημαίνει ήλιος και συμβολίζει την ενέργεια, τον ιερό ηλιακό τροχό, τη δύναμη που νικάει το σκοτάδι και το θάνατο και ρίχνει το φως της αλήθειας σε κάθε κρυφό. Συμβολίζει το ανώτερο Εγώ, που λίγες ψυχές συνειδητοποιούν ότι διαθέτουν και όποιος το κατακτήσει μπορεί να ξεφύγει από τις διαρκείς ενσαρκώσεις και να ενωθεί με το θείο.

Το Τιρ έχει το όνομα του θεού Τιρ και συμβολίζει τον όρκο. Σύμφωνα με την παράδοση όταν οι θεοί αποφάσισαν να αλυσοδέσουν το γιγάντιο λύκο Φένριρ ένα από τα τρομερότερα τέρατα του σύμπαντος, ο Τιρ, ήταν που δέχθηκε να βάλει το δεξί του χέρι μέσα στο στόμα του Φένριρ για τον πείσει πως έπρεπε να δείξει εμπιστοσύνη στους θεούς παρόλο που ήξερε πως μόλις ο λύκος καταλάβαινε πως δεν μπορούσε να κόψει τις μαγικές αλυσίδες θα του έκοβε το χέρι. Από τότε ο Φένριρ παραμένει αλυσοδεμένος μέχρι τη μέρα του Ράγκναροκ – της τελικής μάχης μεταξύ των θεών και των δυνάμεων του Χάους – και ο Τιρ παραμένει μονόχειρας, γιατί ακόμα κι ένας θεός δεν μπορεί να γιατρέψει τις πληγές που δημιουργεί το Χάος. Το όνομα τού ρούνου συμβολίζει το θεϊκό νόμο και τον ιερό όρκο που δένει θνητούς και αθάνατους με τη δομή του σύμπαντος.

Το Μπέοργκ σημαίνει σημύδα και συμβολίζει την πραγμάτωση. Η σημύδα θεωρείται σύμβολο γονιμότητας, γιατί είναι το πρώτο δέντρο που φυτρώνει όταν υποχωρούν οι πάγοι.. Οι Κέλτες είχαν δώσει το όνομα της σημύδας στον πρώτο μήνα του έτους. Συμβολίζει την πραγμάτωση που μπορεί να μετατρέψει κάθε ενέργεια σε ύλη και κάθε ιδέα σε πράξη.

Το Έοχ σημαίνει άλογο και συμβολίζει την αναζήτηση για το νόημα της ζωής. Είναι σύμβολο πίστης, δύναμης, αφοσίωσης και ομορφιάς. Είναι το ταξίδι της κάθε ψυχής στην αναζήτηση για το νόημα της ζωής και την τελική θέωση. 

Το Μαν σημαίνει άνθρωπος και συμβολίζει την αλληλεγγύη. Αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο και όλη την ανθρωπότητα σαν Μικρόκοσμο σε σχέση με το Μακρόκοσμο του Σύμπαντος. Την αλληλεξάρτηση και την αλληλεγγύη που υπάρχει ανάμεσά τους. 

Το Λαγκού σημαίνει νερό και συμβολίζει το υποσυνείδητο και τη διαίσθηση. Είναι η μεταβλητή δύναμη που μπορεί να σκοτώσει, αλλά και να θρέψει. Σαν τις δυνάμεις του νου που μπορούν να φέρουν την αποκάλυψη αλλά και την παραφροσύνη. 

Το Ινγκ παίρνει το όνομά του από τον θεό Νγκ και συμβολίζει την ολοκλήρωση. Τόσο ο ρούνος όσο και ο θεός συμβολίζουν την προστασία και τη δημιουργικότητα που φέρνουν ευημερία. Συμβολίζει την ένωση αρσενικού και θηλυκού, του συνειδητού και του υποσυνείδητου, του αρνητικού και του θετικού σε μια ολοκλήρωση που είναι αφετηρία δημιουργίας.

Το Ντάεγκ σημαίνει ημέρα και συμβολίζει τη σύνθεση. Είναι η μέρα που φέρνει λάμψη, ζεστασιά και ζωή. Είναι όμως και η σύνθεση των δύο αντιθέτων ημέρας και νύχτας, Νόμου και Χάους. 

Το Όθελ σημαίνει κτήμα, συμβολίζει την παράδοση και οτιδήποτε μεταφέρεται από τη μια γενιά στην άλλη, κάθε φορά πιο εμπλουτισμένο σε εμπειρίες από τις ανακαλύψεις των προηγουμένων. Η Δύναμη του Όθελ είναι τεράστια αρκεί να γνωρίζει κανείς πώς να τη χρησιμοποιήσει.

Οι ρούνοι χρησιμοποιήθηκαν σαν τρόπος μαντείας και μαγείας. Σε συνδυασμό μεταξύ τους σε ρουνικούς δεσμούς, ήταν σημάδια προστασίας, υγείας και γενικότερα χρησιμοποιήθηκαν σε ολόκληρη την καθημερινή ζωή των Κελτών. Ακόμη και σήμερα αποτελούν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους ένα ανεξερεύνητο μονοπάτι φιλοσοφίας και πρακτικής τής ζωής.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Ρούνοι – Η παραδοσιακή μαγεία των βόρειων λαών – Θ. Μαστακούρη
2. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς
3. Τα μαγικά χαϊμαλιά - Collin Paul
4. Άπαντα Θρησκειών
5. Τάκιτος – Τα Ήθη των Γερμανών