Το Νοέμβριο του 2000 τα Κράτη μέλη της Συμφωνίας των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματολογικές αλλαγές, πραγματοποίησαν Συνάντηση Κορυφής για το Κλίμα, στη πόλη Χάγη, στο πλαίσιο της 6ης Διάσκεψης. Οι 180 χώρες που συμμετείχαν, προσπάθησαν να προάγουν τους κανόνες του παιχνιδιού που είχαν τεθεί το 1997, με το Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο αποσκοπούσε στην μείωση των εκπομπών των ρυπογόνων αερίων. Τα ρυπογόνα αέρια είναι η αιτία της αύξησης της θερμοκρασίας της γης, και κατά συνέπεια, του φαινομένου του θερμοκηπίου που προκαλεί τόση ζημιά στον πλανήτη.

Πρόεδρος της Διάσκεψης ήταν ο Ολλανδός Jan Pronk, ο οποίος ταξινόμησε σε τέσσερις κατηγορίες, τα ερωτήματα κλειδιά της συζήτησης, που είναι: 

- η βοήθεια για την ανάπτυξη,

- οι μηχανισμοί του Κιότο, 

- οι “απορροφητήρες” του άνθρακα 

- και οι υποχρεώσεις εκτέλεσης. 

Στην κατηγορία της βοήθειας για την ανάπτυξη, αναλύεται η βοήθεια την οποία οι αναπτυγμένες χώρες οφείλουν να παρέχουν στις χώρες που βρίσκονται υπό ανάπτυξη. Αυτό μεταφράζεται σε συγκεκριμένα κονδύλια που χρησιμεύουν για την εκπαίδευση των ειδικών, τη μεταφορά της τεχνολογίας καθώς επίσης και σε βοήθεια για την προσαρμογή στα αποτελέσματα της κλιματολογικής αλλαγής. 

Η δεύτερη κατηγορία έχει σχέση με τους 3 μηχανισμούς προσαρμοστικότητας, που εγκαθιδρύθηκαν με το Πρωτόκολλο του Κιότο. Ετσι αν οι αναπτυγμένες χώρες συμφωνήσουν να τους τηρήσουν, έχουν την υποχρέωση να μειώσουν τις εκπομπές ρυπογόνων αερίων. 

Αυτοί οι τρεις μηχανισμοί συνοψίζονται: 

α) στην αγοραπωλησία των μεριδίων των εκπομπών των ρύπων, 

β) σε σχέδια εξοπλισμού από κοινού ανάμεσα στις αναπτυγμένες χώρες και 

γ) σε σχέδια ανάπτυξης χωρίς ρύπους.  

Αυτό το τελευταίο σημείο φαίνεται περίεργο, ως προς το ότι μια αναπτυγμένη χώρα βοηθάει τεχνολογικά μια χώρα μη αναπτυγμένη, ώστε η μείωση των ρυπογόνων εκπομπών που καταφέρνει να μετράει υπέρ της αναπτυγμένης χώρας. Αυτό το γεγονός δείχνει την έλλειψη ενδιαφέροντος εκ μέρους των βιομηχανικών χωρών να μειώσουν την εκπομπή ρυπογόνων αερίων. 

Η τρίτη κατηγορία αναφέρεται στους “απορροφητήρες” του άνθρακα, -σημεία δριμύτατης πολεμικής- επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες ισχυρίζονται πλέον, ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν εξ ολοκλήρου τη διαχείριση των δασών και των δασικών εκτάσεων τους ως απορροφητήρες του άνθρακα, ενώ αντιθέτως η Ενωμένη Ευρώπη εκδηλώνει την ανησυχία της για τη ικανότητα απορρόφησης του άνθρακα από τα δάση της. Επίσης ο Jan Pronk τράβηξε την προσοχή πάνω στην πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών, με σκοπό να δείξει πως αντί να μειωθούν οι εκπομπές των ρύπων στο 7% όπως προέβλεπε το Πρωτόκολλο του Κιότο, αυξήθηκαν κατά 2%, γεγονός που χωρίς αμφιβολία είναι απαράδεκτο.

Τέλος, η τέταρτη κατηγορία, σχετικά με την τήρηση των συμφωνιών που επιτεύθηκαν, έγκειται στο να καθοριστεί το αν και πως επιβάλλονται κυρώσεις, στις χώρες που δεν εφαρμόζουν την μείωση των εκπομπών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να αντιταχθούν στην ποινικοποίηση, ενώ η Ευρωπαϊκή Ενωση πιστεύει ότι πρέπει να υπάρχει ένα υποχρεωτικό σύστημα τήρησης, με μέτρα αποτρεπτικού χαρακτήρα, που να εμπεριέχουν κυρώσεις. 

Πρόσφατα, σε μια συνέντευξη του στην ισπανική εφημερίδα Ελ Παϊς, (12-3-2001 ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Γης, ο Καναδός Maurice Strong ανέφερε ότι «αν και έχουν υπάρξει επιτυχίες από τεχνολογική άποψη, (πλέον έχουν αναπτυχθεί τεχνικές που σέβονται το περιβάλλον), ωστόσο, τα προβλήματα, όπως οι κλιματολογικές αλλαγές,  έχουν χειροτερέψει». Και προσθέτει: «η ζημιά στο περιβάλλον είναι όπως ο καρκίνος, αθόρυβη. Στην αρχή δεν προσέχει κανείς τα συμπτώματα αν δεν δώσει μεγάλη προσοχή, αλλά αν περιμένει έως ότου επιδεινωθούν, θα είναι πολύ αργά...η καταστροφή του περιβάλλοντος θα έχει υπονομεύσει τις βάσεις της ζωής». 

Στη δεκαετία του ογδόντα, ο φιλόσοφος Χόρχε Ανχελ Λιβράγκα Ρίτσι προπορευόμενος κατά πολύ της εποχής του, ανέφερε, σε σχέση με την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη, ότι «σήμερα χρειαζόμαστε μια ευέλικτη πολιτική που θα ρυθμίζεται από ειδικούς .…… και θα προωθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα. Tα βιομηχανικά απόβλητα, οι πυρκαγιές στα δάση, η ρύπανση των θαλασσών, των ποταμών, των πεδιάδων και του αέρα πρέπει να έχουν κυρώσεις... (Πολιτιστικά φυλλάδια ΝΑ, Ιούνιος 1989). 

Δυστυχώς, τον Νοέμβριο του 2000, η έλλειψη συμφωνίας ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ενωση για την μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα, οδήγησαν σε αποτυχία τη Συνάντηση Κορυφής για τη Γη που συνήλθε στην Χάγη. Το Πρωτόκολλο του Κιότο δεν πέτυχε ακόμη τις πενήντα πέντε επικυρώσεις που χρειάζεται για να επιβληθεί, και συνεχίζει να είναι “άχρηστο χαρτί” η δέσμευση των βιομηχανικών χωρών να μειώσουν για το έτος 2010 -σε σχέση με το 1990- στο 5%, τις εκπομπές των ρυπογόνων αερίων που προκαλούν το  φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Φαίνεται ότι οι μεγάλες δυνάμεις δεν δίνουν σημασία στα κακά αποτελέσματα που προκαλεί η αύξηση της θερμοκρασίας της γης. 

Η πλειοψηφία των επιστημόνων του κόσμου συμφωνεί ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα είναι αιτία για μεγαλύτερες και συχνότερες κλιματολογικές καταστροφές. 

Προκαλεί ανησυχία το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θεωρούν εφικτή την οποιαδήποτε μείωση των ρυπογόνων εκπομπών τους επειδή αυτό προϋποθέτει σημαντικό οικονομικό κόστος, και γι΄ αυτό προτείνουν μια λύση, που στερείται ηθικής, που είναι η απεριόριστη αγοραπωλησία των μεριδίων ρύπανσης. Σαν να είναι διαπραγματεύσιμη η ρύπανση και η υγεία του πλανήτη. Σαν να λέμε, το άνοιγμα μιάς διεθνούς αγοράς, από την οποία οι αναπτυγμένες χώρες θα μπορούν να αγοράζουν τα «δικαιώματα εκπομπής» των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών, οι οποίες, λόγω του χαμηλού τεχνολογικού επιπέδου τους, δεν καλύπτουν το μερίδιο της επιτρεπόμενης ρύπανσης. Ή την «έκπτωση της ρύπανσης», όπως έχει ήδη σημειωθεί, κατανέμοντας την εκμετάλλευση των ονομαζόμενων απορροφητήρες του άνθρακα όπως είναι οι ζούγκλες, τα δάση ή οι καλλιεργημένες γαίες. Και είναι ακόμη πιο εξοργιστικό όταν παρατηρήσει κανείς  ότι η αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη επηρεάζει κυρίως τις χώρες που συμβάλλουν λιγότερο στην εκπομπή ρυπογόνων αερίων, δηλαδή, τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. 

Οι επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι η θερμοκρασία του πλανήτη ανέβηκε κατά 0,6 βαθμούς τον τελευταίο αιώνα, και αναμένεται να αυξηθεί σ΄ όλο τον πλανήτη από 0,9 έως 2,6 βαθμούς στα επόμενα πενήντα χρόνια. Στην Αναφορά που δόθηκε από το Διακυβερνητικό Πάνελ για τις Κλιματολογικές Αλλαγές (IPCC), υπολογίζεται ότι μπορεί να ανεβεί έως 6 βαθμούς μέχρι τις αρχές του 2100. Επιπλέον οι επιστήμονες που εργάζονται σ΄ αυτό το Πάνελ υπολογίζουν ότι το επίπεδο των ωκεανών θα ανεβεί από 14 ως 80 εκατοστά πάνω από το σημερινό μέσο επίπεδο της θάλασσας στη διάρκεια του ΧΧΙ αιώνα και ότι τα ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα θα ενταθούν. 

Η αύξηση της θερμοκρασίας που θα γίνει στον πλανήτη θα είναι η μεγαλύτερη από όσες έχουν καταγραφεί στη γη τα τελευταία 10.000 χρόνια και είναι αποτέλεσμα της αύξησης της ανθρώπινης δραστηριότητας, τα τελευταία 150 χρόνια, κυρίως στις βιομηχανικές χώρες, και η οποία συνετέλεσε στην άνοδο της συγκέντρωσης αερίων στην ατμόσφαιρα. Αυτό θα έχει σαν συνέπεια αλλαγές στα κλιματολογικά μοντέλα, οι οποίες χωρίς αμφιβολία θα επηρεάσουν κάποιες περιοχές περισσότερο και άλλες λιγότερο.  

Το ονομαζόμενο φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι το φυσικό αποτέλεσμα του αρχικού αερίου που εναποθέτει η ατμόσφαιρα, και είναι κάτι τόσο φυσικό όπως ο ατμός του νερού, σε σημείο που αν δεν υπήρχε αυτό το φαινόμενο, όλη η ζέστη που προέρχεται από τον ήλιο και αποβάλλεται από τη γη στη διάρκεια της νύχτας θα επέστρεφε στο διάστημα και η μέση θερμοκρασία της γης θα ήταν το λιγότερο δεκαοκτώ βαθμοί εκατοντάβαθμοι. Ωστόσο, η υπερβολή των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στον πλανήτη έχει προκαλέσει την εκπομπή υπερβολικών αερίων που προκαλούν μια εκ νέου ακτινοβολία της ζέστης που αποβάλλεται από τη γη και μια υπερθέρμανση του πλανήτη και, επομένως κλιματολογική αλλαγή η οποία αλλάζει το οικοσύστημα.

Το αεριώδες κάλλυμα του πλανήτη αιχμαλωτίζει μέρος της ζέστης που εκπέμπει ό Ηλιος, δηλαδή λειτουργεί σαν θερμική βλαβίδα που επιτρέπει στη γη να είναι, ένας κατοικήσιμος πλανήτης ο οποίος διατηρεί μια μέτρια θερμοκρασία στην επιφάνειά του. Η αύξηση των εκπομπών αερίων, κυρίως του διοξειδίου του άνθρακα, προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου, επειδή συγκρατείται έτσι περισσότερη θερμότητα και η μέση θερμοκρασία ανεβαίνει.

Στη πραγματικότητα, οι ηλιακές ακτίνες φθάνουν στη γη σε ακτινοβολίες βραχέων κυμάτων και η ζέστη επιστρέφει τις νύχτες στο διάστημα σε ακτινοβολίες μακρών κυμάτων. Ωστόσο η υπερβολική παρουσία ορισμένων αερίων, όπως ο ανθρακικός ανυδρίτης, το μεθάνιο, το νιτρικό οξύ ή ο χλωριοφθοριοάνθρωκας, προκαλεί την επιστροφή της θερμικής ακτινοβολίας στην επιφάνεια της γης, αναθερμαίνοντάς την. Αυτός ο ανθρακικός ανυδρίτης παράγεται από την καύση άνθρακα, αερίου και παραγώγων πετρελαίου και σύμφωνα με υπολογισμούς ο άνθρωπος παράγει καύσεις (μέσω των εργοστασίων, των αυτοκινήτων και της θέρμανσης) γύρω στους πέντε δισεκατομμύρια τόνους ετησίως. 

Ως προς το μεθάνιο, υπολογίζεται ότι ένα δισεκατομμύριο τριακόσιες χιλιάδες βοοειδών, παράγουν εκατόν πενήντα έξι δισεκατομμύρια λίτρα μεθανίου από την εντερική πέψη, και σ΄ αυτό πρέπει να προστεθεί το μεθάνιο που παράγεται από τις διαδικασίες της αναερόβιας αποσύνθεσης των εκτεταμένων καλλιεργειών ρυζιού στην Ασία. 

Το νιτρικό οξύ προκύπτει από την κατάχρηση των τεχνητών αζωτούχων λιπασμάτων ή από τον χλωριοφθοριοάνθρακα που παράγεται από τα αεροζόλ και που το πιο βλαβερό του αποτέλεσμα είναι η καταστροφή του άνω μέρους του στρώματος του όζοντος, με αποτέλεσμα αυτό να μετακινείται  σε όλο και χαμηλότερες ζώνες, ενισχύοντας το δυναμικό του ως ανακλαστήρας της ζέστης της γης. 

Ως συνέπεια όλων αυτών, έγινε μια σειρά προβλέψεων για το έτος 2050, στις οποίες υποδεικνύονται οι ακόλουθες κλιματολογικές αλλαγές: στη βόρεια ζώνη του πλανήτη οι χειμώνες θα είναι πιο ήπιοι με μεγάλες πλημμύρες και το καλοκαίρι θα έχει ξηρασίες. Στην αλπική ζώνη θα λυώσουν οι παγετώνες και στις νότιες ζώνες της γης θα αυξηθούν οι έρημες εκτάσεις και η ξηρασία.

Ο Χόρχε Ανχελ Λιβράγκα είχε ήδη επισημάνει από το 1989 ότι «και η ατμόσφαιρα θα υποστεί αλλαγές όταν πολλές ζώνες σήμερα εύφορες θα πλημμυρίζουν ή θα καούν από τον ήλιο. Αυτά, μαζί με την υπέρμετρη δημογραφική αύξηση στις χώρες του «τρίτου κόσμου», θα προκαλέσουν, ειδικά σ΄ αυτές, τρομερούς λιμούς και γενικές ελλείψεις ζωτικών στοιχείων. Τέτοια πλαίσια θα περιλάβουν σημαντικές ψυχολογικές αλλαγές με τάση προς τη βία και προς κάθε είδους θρησκευτικούς φανατισμούς, με διώξεις και «ιερές εξετάσεις». Τότε θα αναζητηθεί «το εξιλαστήριο θύμα» γι΄ αυτές τις καταστροφές, όπως έγινε στον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, όταν η πανώλης θέριζε την Ευρώπη».

Η Ευρωπαία Επίτροπος για το περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης Margot Wallstrom επεσήμανε επ΄ ευκαιρία της Διάσκεψης για το Κλίμα στη Χάγη ότι κάτι πρέπει να γίνει για να προληφθούν οι προφανείς κίνδυνοι που προέρχονται από τις κλιματολογικές αλλαγές, οι οποίοι ήδη εκδηλώνονται στο λυώσιμο των πολικών μαζών και στην άνοδο του επιπέδου της θάλασσας που σε πενήντα ή εκατό χρόνια θα καταλήξουν σε πραγματική πλανητική καταστροφή, όπως η εξαφάνιση μικρών νήσων και ακτών. 

Πράγματι, από τα στοιχεία που έδωσε ο δορυφόρος ERS, του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Πρακτορείου (ESA) απεδείχθη ότι το πάχος του στρώματος του πάγου που καλύπτει την Ανταρκτική έχει ελαττωθεί. Το ίδιο συμβαίνει στην πολική μάζα της Αρκτικής, όπου στον παγωμένο αρκτικό Ωκεανό μπορούν τώρα να πλέουν καράβια, ακόμα και σε γεωγραφικό πλάτος στο οποίο για χιλιετίες υπήρχαν αιώνιοι πάγοι. Επιστρέφοντας στην Ανταρκτική, ο δορυφόρος του ESA ο οποίος το 1992 είχε μετρήσει την πυκνότητα του παγετώνα Isla Pino, απέδειξε ότι σ΄ αυτά τα οκτώ χρόνια το στρώμα του πάγου, που ήταν πέντε χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, έχασε δέκα μέτρα ύψος, από απώλεια πάγου, που σημαίνει, ποσοστιαία τέσσερα δισεκατομμύρια τόννους το χρόνο, και ισοδυναμεί με αύξηση των θαλασσίων υδάτων του πλανήτη κατά 0,1 χιλιοστόμετρα.

Είναι προφανές ότι οι άνθρωποι οφείλουν να συνειδητοποιήσουν αυτούς τους κινδύνους που όχι μόνο αλλάζουν την κλιματολογική συμπεριφορά του πλανήτη αλλά και τις συνήθειες και τα έθιμα των κατοίκων του και αφορούν την ίδια την επιβίωση του είδους. Οχι μάταια, ο φιλόσοφος Λιβράγκα Ρίτσι (βλ. Πολιτιστικά Φυλλάδια) σημείωνε με την συνηθισμένη του οξυδέρκεια ότι, «οι συνήθειες της ζωής πρέπει να αλλάξουν, και μαζί μ΄ αυτές τα μέσα μεταφοράς μας, θέρμανσης, ψύξης και οι άλλοι ρύποι που καταστρέφουν τις «ασπίδες» προστασίας του όζοντος». «Πρέπει να επιστρέψουμε, πρόσθετε, σ΄ ένα σωστό σημείο εκκίνησης, χωρίς ματαιοδοξίες, που θα μας επιτρέψει την αναβίωση μιας παραδοσιακής κοινωνίας, στην οποία ο άνθρωπος και το περιβάλλον του θα εναρμονίζονται, καταργώντας, βέβαια, την ονομαζόμενη «καταναλωτική κοινωνία» που μας υποχρεώνει να επινοούμε συνεχώς αντικείμενα και υπηρεσίες, τα οποία, ηθελημένα, κατασκευάζονται εφήμερα και προκαλούν μια τρελλή φυγή προς τα εμπρός». 

Είναι καλή στιγμή για να σταματήσουμε και να συλλογιστούμε, και όπως σημειώνει ο αναφερόμενος φιλόσοφος «να επαναφέρουμε στη συλλογική συνείδηση την αίσθηση της διάρκειας, αποφεύγοντας να ζούμε το σήμερα χωρίς να μας ενδιαφέρουν οι μελλοντικές γενιές». Ας μη χάνουμε από τα μάτια μας ότι από μας και τις μελλοντικές γενιές εξαρτάται το μέλλον του πλανήτη.