«Ο συνεχής ανταγωνισμός στον οποίο υποβάλλεται ο κάθε άνθρωπος ήδη από τις μικρές ηλικίες, συνθλίβει τον συναισθηματικό του κόσμο και για να αμυνθεί συναισθηματικά αναγκάζεται να προβάλλει όσο το δυνατόν περισσότερο τον εγωισμό του.»
Roger de Pins (1)
Το σημερινό οικονομικό – κοινωνικό σύστημα λειτουργεί με βάση τον ανταγωνισμό με την ιδέα δηλαδή ότι για να κερδίσεις τα ποθούμενα μπορείς και πρέπει να χρησιμοποιήσεις οποιοδήποτε μέσο χωρίς ηθικούς φραγμούς και με κανένα μέτρο στην επιθετικότητα και στη σκληρότητα. Η ανθρωπότητα στην πλειονότητα της το έχει δεχθεί αδιαμαρτύρητα και σχεδόν με απάθεια.
Σήμερα ένας άνθρωπος με ευγενικά και λεπτά συναισθήματα σπάνια θα «προοδεύσει» ενώ τις περισσότερες φορές θα θέσει τον εαυτό του στο περιθώριο για να αποφύγει τον άκρατο ανταγωνισμό, ο οποίος τον κάνει να υποφέρει. Όπως υποφέρουν και όλοι όσοι θέλουν να παραμείνουν έντιμοι στην εργασία τους και στις συναναστροφές τους.
Όλοι πάνω από όλα θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Αυτό είναι το όνειρο του κάθε ανθρώπου και όλα όσα κάνει τα κάνει με αυτό το σκοπό. Όμως ποια είναι τα συστατικά της ευτυχίας; Τι πρέπει να πετύχει ένας άνθρωπος για να είναι ευτυχισμένος; Φαίνεται ότι η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου αυτού, έχει υπνωτιστεί από την ιδέα ότι ευτυχία σημαίνει δόξα, διασημότητα και πλούτος που θα του επιτρέψει την πολυπόθητη υπερκατανάλωση. Στις παλιότερες εποχές η ευτυχία ήταν συνυφασμένη με εντελώς διαφορετικές αξίες, το ήθος, την επιβεβαιωμένη συμπεριφορά και πάνω από όλα με τη σοφία. Ξεχνάμε επίσης ότι ως κοινωνικά όντα για να νοιώσουμε ευτυχισμένοι χρειαζόμαστε ένα αρμονικό και όμορφο εξωτερικό περιβάλλον αλλά και ένα εσωτερικό κόσμο όμορφο και υγιή. Δεν μπορούμε να ευτυχίσουμε εξ ορισμού σε έναν άρρωστο κόσμο, με άγχη, εγωισμούς και ανταγωνισμούς. Χρειαζόμαστε έναν κόσμο όπου όλοι θα συμβιώνουμε, και ο ένας θα συμπληρώνει τον άλλον, ένα κόσμο που θα πορεύεται ομαδικά προς τα πάνω. Έναν κόσμο όπως τον φαντάστηκε ο Πλάτωνας γράφοντας την Πολιτεία του, που όμως είναι ένας κόσμος του μέλλοντος.
Ο ανταγωνισμός και η ιδέα που επικρατεί «ο θάνατος σου η ζωή μου» μας κατέκλυσε σαν ένα ασταμάτητο αλλά γλυκό κύμα. Όλες οι όψεις της ζωής μας επηρεάστηκαν, ακόμη και οι προσωπικές μας σχέσεις. Λειτουργούμε πλέον τόσο εγωιστικά που πάνω από όλα βάζουμε το δικό μας εγώ, τις δικές μας προτιμήσεις και αρέσκειες. Ξεχνάμε να σκεφτούμε τον συνάνθρωπο και έτσι ο άνθρωπος γίνεται εχθρός του εαυτού του αλλά και του συνανθρώπου του. Τρώμε κατά κάποιο τρόπο τις σάρκες μας.
Αν σκεφτούμε βαθιά θα δούμε ότι σπάνια χαιρόμαστε πραγματικά για τις επιτυχίες των άλλων καθώς έχουμε μάθει να συγκρινόμαστε συνέχεια και αντιλαμβανόμαστε την κάθε επιτυχία του άλλου να είναι ταυτόχρονα μια δική μας αποτυχία. Και κάθε αδυναμία του άλλου είναι μια δική μας νίκη. Είμαστε τόσο ανταγωνιστικοί που ασυνείδητα θέλουμε με οποιοδήποτε κόστος να είμαστε «ποιο ψηλοί» από τους άλλους. Και πως γίνεται αυτό; Με το να μειώνουμε τις νίκες και τις επιτυχίες των άλλων. Έτσι σχεδόν πάντα συγκρίνουμε τις δικές μας δυνάμεις με τις αδυναμίες των άλλων βγαίνοντας νικητές σε έναν αγώνα με χτυπήματα κάτω από τη μέση. Η κριτική είτε συνειδητή, είτε ασυνείδητη είναι στην καθημερινή ατζέντα μας και αυτό σημαίνει ότι τέτοιους είδους συγκρίσεις και ανταγωνισμοί μικροί ή μεγάλοι καταλαμβάνουν τον περισσότερο όγκο των σκέψεων μας και άρα της ποιότητας μας ως οντότητες. Είναι κοινό μυστικό ότι ασχολούμαστε περισσότερο με το τι κάνουν οι άλλοι και λιγότερο με το τι κάνουμε εμείς και έτσι ξεχνάμε να δούμε ποιοι είμαστε. Ξεχνάμε να βελτιωθούμε και απλά επιπλέουμε σε έναν κόσμο γεμάτο ανταγωνισμούς άγχη και ταχύτητα που μας δίνει την ψευδαίσθηση της ζωής.
Δεν είναι ούτε τυχαίο ούτε ασύνδετο με τον ανταγωνισμό ότι οι άνθρωποι έχουν αποξενωθεί πολύ μεταξύ τους. Ειδικά οι νέοι. Έχει χαθεί η εμπιστοσύνη στις καλές προθέσεις των άλλων και γι αυτό προτιμούμε να μένουμε μόνοι στο σίγουρο δικό μας κόσμο. Ούτε είναι τυχαία η τεράστια αύξηση ψυχικών παθήσεων και διανοητικών διαταραχών που σύμφωνα με τις τελευταίες καταμετρήσεις είναι η τρίτη σημαντικότερη ασθένεια και αιτία θανάτου παγκόσμια. Είναι τραγική ειρωνεία όλη αυτή η αποξένωση να λαμβάνει χώρα ακριβώς τη στιγμή που τα μέσα επικοινωνίας έχουν φτάσει σε τέτοιο υψηλό βαθμό τελειότητας.
Οι Δανέζης και Θεοδωσίου μας δίνουν και μια άλλη συμπληρωματική αιτία στην ανάπτυξη του ανταγωνισμού η οποία αν εξαλειφθεί θα έχουμε θεαματική μείωση του. Λένε: «Μια εσωτερική φιλοσοφία άρνησης της μεταθανάτιας ζωής, με αποδοχή συγχρόνως μιας επιστημονικής κοσμοθεωρίας που αποδέχεται μόνο όσα οι ανθρώπινες αισθήσεις μπορούν να αντιληφθούν, ασφαλώς οδηγεί σε μια εμπειριοκρατική κοινωνική φιλοσοφία. Η εισαγωγή αυτής της φιλοσοφίας στην καθημερινή ζωή δημιουργεί, στο μέσο άνθρωπο, την αντίληψη ότι αφού δεν υπάρχει συνέχεια μετά το θάνατο, δεν έχει να χάσει τίποτε αν μετέλθει παντός μέσου προκειμένου να αποκτήσει ότι νομίζει ότι θα τον οδηγήσει σε μια εξατομικευμένη και προσωπική αίσθηση επιτυχίας. Αντίθετα η αποδοχή της μεταθανάτιας ζωής και μιας επιστημονικής αντίληψης για την ύπαρξη των μη αισθήσεων, αλλά πραγματικών φυσικών γεγονότων, οδηγεί σε άλλες απόψεις όσον αφορά την ανάπτυξη της ηθικής και διοικητικής συγκρότησης της κοινωνίας». (2)
Είναι τουλάχιστον ειρωνικό αν σκεφτούμε ότι ενώ τους προηγούμενους αιώνες η ανθρωπότητα θυσίασε πολλά από τα μέλη της για να επιτύχει την πολυπόθητη ελευθερία της αποτινάζοντας από πάνω της τις αλυσίδες των τυράννων, σήμερα έχει αγκιστρωθεί πάνω στον πλουτισμό, την επίδειξη, στα κατώτερα δηλαδή πάθη και τα ένστικτα της.
Όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο Frederico Mayor (Unesco 1995) “Αυτό που μετράει στο τέλος, δεν είναι ο κόσμος που θα αφήσουμε στα παιδιά μας, αλλά τα παιδιά που θα αφήσουμε στον κόσμο”. Αυτή είναι η μεγαλύτερη ευθύνη μας και εκεί πρέπει να εστιάσουμε γιατί τα σημερινά παιδιά είναι αυτά που θα φτιάξουν τον αυριανό κόσμο.
Η Μπέιλυ σημειώνει πάνω στο θέμα «Ένας από τους άμεσους εκπαιδευτικούς στόχους είναι η εξάλειψη του ανταγωνιστικού πνεύματος και η αντικατάσταση του με την συνεργατική συνείδηση. Εδώ προβάλλει αμέσως το εξής ερώτημα. Πως μπορεί κανείς να πετύχει κάτι τέτοιο και ταυτόχρονα να φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο επίτευξης; Μήπως δεν είναι ο ανταγωνισμός το κύριο κέντρισμα κάθε προσπάθειας; Αυτό ως τώρα ήταν έτσι αλλά δε χρειάζεται να είναι πια! Η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας που θα καλλιεργήσει το αίσθημα ευθύνης του παιδιού και θα το αποδεσμεύσει από τις αναστολές που προκαλεί ο φόβος, θα του επιτρέπει να πετύχει ανώτερα αποτελέσματα. Για τον εκπαιδευτικό το τελευταίο συνεπάγεται τη δημιουργία γύρω από το παιδί μιας κατάλληλης ατμόσφαιρας μέσα στην οποία θα ανθίσουν ορισμένες ποιότητες και θα προβάλλουν κάποια γνωρίσματα ευθύνης και καλής θέλησης. Ποια πρέπει να είναι αυτή η ατμόσφαιρα. 1. Μια ατμόσφαιρα αγάπης όπου ο φόβος θα έχει αποβληθεί και το παιδί θα αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει λόγους να είναι άτολμο. 2. Υπομονής όπου το παιδί θα μπορεί να μάθει τα πρώτα στοιχεία της ευθύνης. Και 3. μια ατμόσφαιρα κατανόησης που θα εξηγούν γονείς και δάσκαλοι τους λόγους που ζητάνε από κάθε παιδί να κάνει κάτι. Να ασχοληθούν μαζί τους.» (3)
Από τα λόγια ενός 14χρονου παιδιού από τα Γιαννιτσά που βγήκε πρώτος παγκοσμίων για την έκθεση του μεταξύ 1.000.000 υποψηφίων απορρέει το πραγματικό πνεύμα που πρέπει να διακατέχει κάθε έναν από εμάς.
Ο μαθητής ονομάζεται Μάριος Χατζηδήμος και ο τίτλος της έκθεσης ήταν: «Γράψτε μια επιστολή σε ένα αθλητή ή μια μορφή αθλητισμού που θαυμάζετε για να εξηγήσετε τι σημαίνουν για σας οι Ολυμπιακοί αγώνες». Σε κάποιο σημείο της επιστολής του ο Μάριος έγραψε «Άκου μικρέ μου – μου απάντησε μια φωνή κρυστάλλινη, που ακόμα αντηχεί στα αυτιά μου- «Αγωνίζομαι» σημαίνει «νικώ», να το θυμάσαι αυτό. Η συμμετοχή, ο αγώνας, είναι ήδη μια μεγάλη νίκη, ανεξάρτητα από το τρόπαιο. Νίκη ενάντια στους φόβους, τις ανασφάλειες και τις δυσκολίες του εαυτού σου, ενάντια στον εγωισμό και τη φιλαυτία σου. Νίκη υπέρβασης του εαυτού σου. Και κάτι ακόμη: «Νικώ» σημαίνει «Αγαπώ». Αγαπώ τον συναγωνιστή μου, που μου έδωσε την ευκαιρία να αγωνιστώ, τον προπονητή μου. που μου έμαθε τον τρόπο ν’ αγωνίζομαι και να νικώ, τον κόσμο που με στηρίζει στην προσπάθεια και στον δρόμο προς τη νίκη, τον Θεό, που μου χαρίζει τη δυνατότητα ν’ αγωνίζομαι και να νικώ!» (4)
Αν είναι να είμαστε ανταγωνιστικοί ας είμαστε ως προς τα ελαττώματα, τις ατέλειες και τις λάθος αντιλήψεις μας. Έτσι ο κόσμος θα είναι σίγουρα πιο όμορφος.
«Τα τρία συστατικά της αγάπης είναι:
1. Η αγάπη δεν γνωρίζει ανταγωνισμούς,
2. Η αγάπη νικάει το φόβο,
3. Όταν αγαπάς δεν ζητάς»
Σουάμι Βιβεκανάντα (5)
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ:
(1)«Σύγχρονες επιστολές δασκάλων της σοφίας» Μέρος Ε’ Συγγρ. Roger de Pins
(2)«Το Μέλλον του Παρελθόντος μας» Συγγρ. Μ. Δανέζης, Στράτος Θεοδοσίου
(3)« Τα προβλήματα της ανθρωπότητας» Συγγρ. Αλίκη Μπέιλη
(4)Μάριος Χατζηδήμος http://www.newsbomb.gr/koinwnia/story/242450/ellinas-mathitis--1os-se-pagkosmio-diagonismo-ekthesis#ixzz2BGzVdrc8
(5)«Γιόγκα» Συγγ. Βιβεκανάντα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
«Σύγχρονες επιστολές δασκάλων της σοφίας» Μέρος Ε’ Συγγρ. Roger de pins Εκδόσεις Ψυχή του Κόσμου
« Τα προβλήματα της ανθρωπότητας» Συγγρ. Αλίκη Μπέιλη Εκδοσεις Lucis Press Κέδρος
«Το Μέλλον του Παρελθόντος μας» Συγγρ. Μ. Δανέζης, Στράτος Θεοδοσίου Εκδ. Δίαυλος 2005
«Μπαίνουμε σε ένα Νέο Μεσαίωνα. Επιστροφή στο Μέλλον» Συγγραφική ομάδα Συντονιστής Αθανάσιος Κουκουβής και Εκδο. ΕΝΑ 2008
«Γιόγκα» Συγγρ. Βιβεκανάντα. Εκδ. Διβρής
«Προς ένα νέο μεσαίωνα» Συγγ. Javier Alvarado Planas Εκδόσεις ΕΝΑ
«Παγκοσμιοποίηση: Το τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού ή το τέλος της ιστορίας του ανθρώπου;» Συγγρ. Γιώργος Πλαστήρας Εκδ. Παπαζήση 2003
« Ζώντας με στρες» Συγγρ. Cary Cooper Εκδ. Παρισιάνου 2022
«Πολιτισμός χωρίς συνείδηση» Jonh Ralston Saul Εκδ. Ροές 2002
http://www.newsbomb.gr/koinwnia/story/242450/ellinas-mathitis--1os-se-pagkosmio-diagonismo-ekthesis#ixzz2BGzVdrc8
http://repository.edulll.gr/edulll/bitstream/10795/1090/3/1090_01_oaed_enotita03b_v03.pdf
http://goo.gl/CFgPq
http://goo.gl/iYpqp