3. Στοματική υγιεινή

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η υγιεινή της στοματικής κοιλότητας. Η τερηδόνα των δοντιών είναι ίσως το συχνότερο ιατρικό πρόβλημα του σύγχρονου πολιτισμού. Ενισχύεται, φυσικά, από την άφθονη κατανάλωση υδατανθράκων, ιδιαίτερα από τα παιδιά (γλυκά, ζαχαρωτά). Εκτός από τα συμπτώματα του πόνου, της πυόρροιας, της αιμορραγίας (ουλίτιδα) η ανάπτυξη μικροβίων στα σαθρά δόντια, όπως ο στρεπτόκοκκος, μπορεί να γίνει αφορμή για σοβαρότερες επιμολύνσεις στον οργανισμό, π.χ. της καρδιάς ή των νεφρών.

Χρειάζεται συχνό και σωστό βούρτσισμα καθημερινά, ιδιαίτερα μετά τα γεύματα, αποφυγή λήψης ζάχαρης και δίαιτα πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D (γαλακτοκομικά προϊόντα). Ο σωστός τρόπος βουρτσίσματος είναι ο κάθετος, δηλαδή κίνηση πάνω κάτω και ο κυκλικός και να περιλαμβάνει όσο γίνεται και τα ούλα. Η βούρτσα πρέπει να ανανεώνεται κάθε 3-4 μήνες. Υπάρχουν προϊόντα άφθονα για τη στοματική υγιεινή ποικίλες οδοντόπαστες, αντισηπτικά υγρά, οδοντικό νήμα, ανάμεσα στα οποία ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιεί αυτά που του ταιριάζουν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το μόνο ίσως όπλο για γερά και όμορφα δόντια είναι η πολύ καλή υγιεινή του στόματος.

4. Σωματική άσκηση

Εκτός από τη διατροφή και την κληρονομικότητα είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας πρόληψης της νοσηρότητας. Η έλλειψη της κίνησης και της άσκησης του σώματος συνεπάγεται πλήθος ιατρικών προβλημάτων τόσο στο φυσικό επίπεδο όσο και βαθύτερα στο ψυχολογικό. Η υπερβολικά καθιστική ζωή προκαλεί προβλήματα καρδιακά, αναπνευστικά, γαστρεντερολογικά, κυκλοφορικά, μεταβολικά, μυοσκελετικά, παχυσαρκία, κούραση, ατονία, τεμπελιά, κακή διάθεση και μελαγχολία.

Αντί για όλα αυτά, 3 εικοσάλεπτα ασκήσεως την εβδομάδα ανά τακτικά μέσα διαστήματα αρκούν για να διατηρήσουν καλή υγεία και ευεξία. Η δραστηριότητα μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα του καθένα. Γρήγορο βάδισμα, ποδήλατο, κολύμπι, χορός, κηπουρική, τζόγκιν, αθλήματα, γυμναστήριο είναι κάποιες από τις χρησιμότατες ενασχολήσεις που μπορούμε να εντάξουμε στο εβδομαδιαίο πρόγραμμά μας.

5. Καλή υγιεινή των χώρων διαβίωσης

Ο χώρος εργασίας μας, στον οποίο περνάμε πολλές ώρες εβδομαδιαίως, και το σπίτι μας είναι οι κατεξοχήν χώροι διαβίωσής μας. Οφείλουν να είναι καθαροί, ασφαλείς, ευάεροι και ευήλιοι.

Για το χώρο της εργασίας μας ίσως να μην μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα προς αυτήν την κατεύθυνση, στον ιδιαίτερο όμως χώρο του σπιτιού μας επιβάλλεται. Χώροι καθαροί με καθημερινή γενική καθαριότητα, απαλλαγμένοι από σκόνη, σκουπίδια, έντομα, ζωύφια, τρωκτικά, υγρασία, θόρυβο βοηθούν στη διατήρηση καλής διάθεσης, ψυχολογικής ηρεμίας και ενεργητικότητας. Οι πιο απόκρυφες γωνίες και χώροι πρέπει να είναι άδειοι από στοιβαγμένα πράγματα και ακαθαρσίες, για να μη γίνονται εστίες μικροβίων και αρνητικής ενέργειας. Η τουαλέτα, η κουζίνα και τα υπνοδωμάτια ιδιαίτερα, λόγω της χρήσης τους, χρειάζονται πιο προσεκτική και συχνή φροντίδα και καθαριότητα. Το ίδιο και τα υπόγεια, τα πατάρια, η αποθήκη και οι ντουλάπες που μπορεί να φιλοξενούν έντομα και τρωκτικά.

Για την ύδρευση και την αποχέτευση απαιτείται σωστός σχεδιασμός και τακτικός έλεγχος και άμεση διόρθωση τυχόν βλαβών. Τα σκουπίδια, ειδικά το καλοκαίρι, πρέπει να απομακρύνονται από το σπίτι καθημερινά, τα λουλούδια τη νύχτα από τα υπνοδωμάτια, τα σπρέι, επικίνδυνα φάρμακα, δηλητηριώδεις ουσίες κ.τ.λ. ΠΡΟΣΟΧΗ: απορρυπαντικά, φάρμακα, αρώματα φυλάσσονται σε χώρους απρόσιτους για τα παιδιά. Οι χώροι φύλαξης των ρούχων, των παπουτσιών και των μαγειρικών σκευών πρέπει επίσης να διατηρούνται καθαροί.

6. Αποφυγή βλαβερών συνηθειών

- Κάπνισμα

Έχει αποδειχθεί πλέον ότι το κάπνισμα είναι η κύρια αιτία πολλών παθήσεων, όπως ο Ca του πνεύμονα, η στεφανιαία νόσος, το έλκος στομάχου κ.ά. Είναι κυρίως ψυχολογική συνήθεια με σοβαρές όμως επιπτώσεις στο σώμα. Λέγεται ότι για κάθε τσιγάρο χάνει κανείς 5 λεπτά από τη ζωή του. Παύοντας αυτή τη συνήθεια με τον καιρό ελαττώνονται και οι πιθανότητες εμφάνισης των σχετιζόμενων νοσημάτων. Αν είστε παθητικοί καπνιστές, διακριτικά αποφύγετε τον καπνό των άλλων. Πρόκειται για ένα μεγάλο και πολυπαραγοντικό  θέμα. Το καλύτερο είναι ποτέ κανείς να μην ξεκινήσει αυτή τη συνήθεια. Γι' αυτό χρειάζεται κυρίως η ανάλογη παιδεία από το σπίτι και η κοινωνική ευαισθητοποίηση.

- Αλκοόλ

Η κατανάλωση αλκοόλ είναι μια ευχάριστη κοινωνική συνήθεια, γνωστή από τα αρχαία χρόνια. Μια μικρή κατανάλωση καθημερινά, 40 γρ. για τους άνδρες και 30 γρ. για τις γυναίκες, είναι επιτρεπτή, προκαλεί καλή διάθεση και είναι χωρίς παρενέργειες για τον οργανισμό. Ωστόσο, η υπερβολική και συχνή λήψη οινοπνεύματος επιφέρει πάντα σοβαρά προβλήματα υγείας καθώς και η προτίμηση σε βαριά ποτά (μεγάλη περιεκτικότητα σε αλκοόλ). Πρόκειται για μια έξη με σοβαρά αρνητικές επιπτώσεις για το άτομο και τον κοινωνικό του περίγυρο. Η ηπατική κίρρωση και ανεπάρκεια, η παχυσαρκία, οι κιρσοί οισοφάγου, η πτώση της σεξουαλικής ικανότητας, η απώλεια της πνευματικής ευεξίας, τα σύνδρομα στέρησης, είναι προβλήματα άκρως επικίνδυνα για την υγεία. Επίσης ένα άτομο υπό την επήρεια αλκοόλ μπορεί να γίνει φοβερά επιθετικό και επιβλαβές για τον εαυτό του και τους άλλους Οι σωματικές και σεξουαλικές κακοποιήσεις, οι ξυλοδαρμοί, οι φραστικές επιθέσεις, η αντικοινωνική συμπεριφορά, η εγκληματική συμπεριφορά, τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα και τόσα άλλα προκαλούνται πολύ συχνά από άτομα σε κατάσταση μέθης. Το σταμάτημα της συνήθειας είναι υπερβολικά δύσκολο και για όλους αυτούς τους λόγους θεωρείται ένας από τους σοβαρότερους εθισμούς.

Για καθαρό πνεύμα και σώμα, λοιπόν, πρέπει να προσέχουμε πόσο και τι πίνουμε.

- Ναρκωτικά

Είναι σαφής η έλλειψη υγείας τόσο σωματικής όσο και ψυχολογικής και πνευματικής στα άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών. Είναι από τις περιπτώσεις που πραγματικά η πρόληψη αποτελεί και την καλύτερη θεραπεία. Απαιτείται σωστή διαπαιδαγώγηση από μικρή ηλικία, μείωση της άγνοιας του κόσμου για το θέμα, κρατική πρόνοια και δράση και κοινωνική ευαισθητοποίηση. Σε τέτοιες καταστάσεις δεν πάσχει μόνο το άτομο που κάνει τη χρήση αλλά και όλη η κοινωνία.

- Φάρμακα

Δεν χρειάζεται η άσκοπη και υπερβολική χρήση φαρμάκων (κυρίως αντιβιοτικών, ηρεμιστικών, υπνωτικών) χωρίς τη σύσταση γιατρού. Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι μια τέλεια μηχανή με χιλιόχρονη σοφία και δεν έχουμε το δικαίωμα να τον γεμίζουμε και να τον μπλοκάρουμε με εκατοντάδες τεχνητές φαρμακευτικές ουσίες.

7. Σεξουαλική υγιεινή

Το σεξ είναι μια φυσιολογική δραστηριότητα του ανθρώπου που δεν πρέπει να εμποδίζεται ή να μπλοκάρεται για αφύσικους λόγους, καθώς αυτό μπορεί να συνεπάγεται αρκετά σωματικά και ψυχολογικά κυρίως προβλήματα.

Ωστόσο χρειάζεται να έχουμε μια υγιή σεξουαλική ζωή, για να αποφύγουμε και τα προβλήματα που δημιουργούνται από το άλλο άκρο. Αφού πρόκειται για μία ανάγκη, έτσι πρέπει να το αντιμετωπίζουμε και όχι σαν αυτοσκοπό, διαρκή στόχο και επίμονη επιθυμία. Καθώς επίσης στις μέρες μας η ανθρωπότητα μαστίζεται από τα λεγόμενα "σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα" (AIDS, ηπατίτιδα, σύφιλη, κονδυλώματα κ.ά.), είναι δικαίωμα αλλά και υποχρέωσή μας να προφυλασσόμαστε από τη μετάδοσή τους. Ο καλύτερος τρόπος είναι μια σίγουρη, μόνιμη, μονογαμική σχέση ή, αν αυτό δεν είναι εφικτό, η χρήση του προφυλακτικού. Ιδιαίτερα το τελευταίο πρέπει να γίνει μέτρο της συνήθους μας φυσικής υγιεινής και νοοτροπίας.

8.Πρόληψη κληρονομικών παθήσεων

Τα συχνότερα ιατρικά προβλήματα της εποχής μας είναι οι καρδιοπάθειες, η υπέρταση, η αθηροσκλήρωση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, οι πνευμονοπάθειες, το γαστρικό έλκος, τα γαστρεντερολογικά προβλήματα και οι νεοπλασίες όλα πολύ σοβαρά και σχεδόν πάντα μοιραία για τη ζωή.

Ειδικά όπου υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ή προδιάθεση γι' αυτές τις ασθένειες, η πρόληψη παίζει σημαντικότατο ρόλο. Μια καλή φυσική υγεία συμβάλει σε αυτόν το σκοπό:

- Καρδιοπάθειες. Η στηθάγχη και το έμφραγμα του μυοκαρδίου (Νο 1 αιτία θανάτου) προλαμβάνεται σημαντικά από τη διακοπή του καπνίσματος, την άσκηση, τη χαμηλή σε λίπη δίαιτα, όλα στοιχεία μιας σωστής φυσικής υγιεινής που αναλύσαμε παραπάνω.

- Η υπέρταση και η αθηροσκλήρωση (στένωση των αρτηριών λόγω επικάθισης  στα τοιχώματά τους αθηρωματικών πλακών), που οδηγούν στα εγκεφαλικά επεισόδια και τα εμφράγματα του μυοκαρδίου, μειώνονται επίσης σημαντικά από τους παραπάνω παράγοντες.

- Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, ο επίκτητος, προλαμβάνεται με την αποφυγή της παχυσαρκίας (καλή και ισορροπημένη διατροφή) και με τη σωματική άσκηση.

- Οι πνευμονοπάθειες μειώνονται με την αποφυγή του καπνίσματος, τη διατήρηση σωστού σωματικού βάρους, την άσκηση.

- Το γαστρικό έλκος ευνοούν το κάπνισμα, το αλκοόλ, η ακατάστατη και λιπαρή δίαιτα.

- Γαστρεντερολογικά προβλήματα. Η συνήθης δυσκοιλιότητα οφείλεται σχεδόν εξολοκλήρου σε δίαιτα φτωχή σε φυτικές ίνες και έλλειψη άσκησης.

- Πολλές από τις νεοπλασίες ευνοούνται από το κάπνισμα (πνεύμονα, φάρυγγα), το αλκοόλ (ήπατος), την κακή διατροφή (παχέος εντέρου, στομάχου) και γενικότερα από το μη οικολογικό και μη φυσιολογικό τρόπο ζωής που σήμερα επιλέγουμε.

Αποδεικνύεται συνεπώς για άλλη μια φορά η σημασία που αποκτά η εγκατάσταση μιας φυσικής υγιεινής στη ζωή μας.

Τέλος, θα πρέπει να μας γίνει συνήθεια ο τακτικός έλεγχος της κατάστασης της υγείας μας πριν από την εμφάνιση οποιουδήποτε συμπτώματος και κυρίως στις περιπτώσεις ύπαρξης οικογενειακού ιστορικού σοβαρής πάθησης. Εξετάσεις που μπορούμε να κάνουμε στο πλαίσιο της διατήρησης της φυσικής υγιεινής και πρόληψης παθογόνων καταστάσεων φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.