«Η καρδιά είναι σαν τον αυτοκράτορα και κυβερνά το πνεύμα…»

Κλασσικά κείμενα κινέζικης φιλοσοφίας

Στην αρχαία κινέζικη ιατρική η καρδιά αναφέρεται σαν το κέντρο του ανθρώπου, το όργανο όπου φιλοξενείται η ψυχή, το κέντρο της βούλησης που καθορίζει την εκφορά του λόγου, την έκφραση των συναισθημάτων, τη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του και τη στάση ζωής του.

Αντίστοιχα, στην Αίγυπτο πίστευαν ότι η καρδιά ήταν μία αντανάκλαση του πνεύματος του ήλιου στον άνθρωπο, γιατί αυτή έδινε τη ζωή-ενέργεια σε όλο το σώμα, όπως έκανε ο ήλιος ως κέντρο του ηλιακού συστήματος. Η καρδιά ήταν η έδρα των ανώτερων συναισθημάτων και της ανώτερης νόησης που συνέδεε τον άνθρωπο με τους θεούς.

Πάντοτε λοιπόν η καρδιά ήταν το πιο σημαντικό κέντρο ενέργειας στον άνθρωπο, επειδή ρύθμιζε την βιολογική ζωή αλλά τον συνέδεε και με την πνευματική ζωή.

Στο άρθρο αυτό θα ασχοληθούμε με την υγεία της καρδιάς ως ένα από τα πιο βασικά όργανα του σώματος, αφήνοντας τη συμβολική της σημασία για κάποιο επόμενο άρθρο…

O σύγχρονος τρόπος ζωής, εντελώς αποκομμένος από την φύση, διαταράσσει τη ψυχοσωματική αρμονία του ανθρώπου επηρεάζοντας αρνητικά τη νοητική, ψυχολογική και σωματική του υγεία. Υπάρχουν πολλοί επιβαρυντικοί παράγοντες για την υγεία μας, που έχουν ένα άμεσο και ιδιαίτερο αντίκτυπο στη λειτουργία της καρδιάς. Η λανθασμένη διατροφή, η παχυσαρκία, η έλλειψη άσκησης, το άγχος και η υπερένταση είναι κάποιοι από αυτούς.

Δεν είναι τυχαίο ότι το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και οι καρδιακές αρρυθμίες αποτελούν τις πιο συχνές  αιτίες θανάτου στις αναπτυγμένες κοινωνίες.

Παρακάτω θα δούμε κάποια βήματα που θα οδηγήσουν στην καλή υγεία της καρδιάς,  βήματα απαραίτητα αν θέλουμε να ζήσουμε μία ενεργητική, δυναμική και καλής ποιότητας ζωή. 

 

Τα 9 Βήματα για μία Υγιή Καρδιά

Πρώτο βήμα: Εξισορροπήστε τη Διατροφή σας

Η συχνότερη εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων στις προηγμένες χώρες έχει ως κύρια αιτία την κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών. Η σωστή διατροφή μπορεί να βελτιώσει  σημαντικά την υγεία της καρδιάς σας.

Πως μπορείτε να βελτιώσετε την διατροφή σας;

• Ρυθμίστε τη διατροφή σας χρησιμοποιώντας ποικιλία φαγητών από τις διαφορετικές ομάδες τροφών. Είναι σημαντικό να τρώτε αρκετά φρούτα και λαχανικά.

• Μειώστε τη χρήση της ζάχαρης και του αλατιού. Το αλάτι προκαλεί κατακράτηση υγρών, αυξάνει την αρτηριακή πίεση και προδιαθέτει την καρδιακή νόσο. Η ζάχαρη από την άλλη συμβάλλει στην παχυσαρκία, που αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου όσον αφορά την  καρδιοπάθεια.

• Μειώστε την πρόσληψη λιπαρών, προτιμώντας άπαχα κρέατα (κοτόπουλο, γαλοπούλα) και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά. Παρασκευάστε τις τροφές στον ατμό ή στα κάρβουνα.

• Αυξήστε την πρόσληψη φυτικών ινών (πλήρη δημητριακά, ψωμί ολικής αλέσεως, αναποφλοίωτο ρύζι, λαχανικά, φρούτα, μπιζέλια, φακές, ξερά φασόλια). Οι φυτικές ίνες εμποδίζουν την απορρόφηση της χοληστερίνης και του ζακχάρου στο αίμα.

• Προσθέστε στη διατροφή σας ψάρι, δύο φορές την εβδομάδα, επιλέγοντας λιπαρά ψάρια. Πρόκειται για μία τροφή πλούσια σε ω-3 λιπαρά που ευεργετούν την καρδιά.

• Καταναλώστε αλκοόλ με μέτρο, καθώς η υπερβολική χρήση του αυξάνει την αρτηριακή πίεση και την πρόσληψη βάρους και επιβαρύνει τον καρδιακό μυ.

Δεύτερο βήμα: Βάλτε στη Ζωή σας τη  Σωματική Άσκηση

• Η καρδιά είναι ένας μυς που μεγαλώνει και δυναμώνει με την φυσική δραστηριότητα, όπως όλοι οι μύες του σώματός μας. Μία μεγάλη και δυνατή καρδιά δέχεται λιγότερη πίεση, δουλεύει πιο αργά στη διοχέτευση του αίματος στον οργανισμό και κατά συνέπεια έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.

Η σωματική άσκηση επίσης βοηθάει στη μείωση του άγχους και χαρίζει ενέργεια, παράγοντες ιδιαίτερα σημαντικοί για την υγεία της καρδιάς. Η άσκηση είναι θέμα συνήθειας που δεν συνδέεται απαραίτητα με το γυμναστήριο. Το γρήγορο περπάτημα, το ανέβασμα μίας σκάλας, το κολύμπι, ο χορός ή λίγες απλές ασκήσεις στον προσωπικό μας χώρο κάνουν την καρδιά μας να δουλεύει γρηγορότερα και τονώνουν την κυκλοφορία του αίματος.

Τρίτο βήμα: Διακόψτε τη βλαβερή συνήθεια του Καπνίσματος

• Δυστυχώς η χώρα μας έχει το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών στην Δυτική Ευρώπη και ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο! Το κάπνισμα αλλοιώνει σταδιακά τις αρτηρίες της καρδιάς και προκαλεί σπασμούς που σε συνδυασμό με έντονο στρες μπορούν να οδηγήσουν σε έμφραγμα. Η απόφαση της διακοπής του καπνίσματος είναι μία από τις σημαντικότερες, που όμως πρέπει να την πάρει αυτός που αγαπάει την καρδιά του.

Τέταρτο βήμα: Μετρήστε τη Χοληστερίνη σας

• Η χοληστερίνη είναι μία ουσία σημαντική για την κατασκευή  ζωτικών συστατικών στο σώμα, όπως η βιταμίνη D και κάποιες ορμόνες. Αν όμως τα επίπεδα της στο αίμα είναι υψηλά, αυτό οδηγεί σταδιακά στην εναπόθεση λίπους στις αρτηρίες και επηρεάζει τη σωστή λειτουργία της καρδιάς.

Ποια είναι τα είδη της χοληστερίνης;

Υπάρχουν δύο είδη χοληστερίνης: Η «κακή» χοληστερίνη (LDL), η αυξημένη συγκέντρωση της οποίας στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων μπορεί να οδηγήσει σε στεφανιαία  νόσο ή έμφραγμα. Η «καλή» χοληστερίνη (HDL), η οποία απομακρύνει την «κακή» χοληστερίνη από τις αρτηρίες και το ήπαρ. Έτσι για μία υγιή καρδιά είναι απαραίτητο η καλή χοληστερίνη να παραμένει ψηλή και η κακή σε χαμηλά επίπεδα.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τη χοληστερίνη: κληρονομικότητα, ηλικία, άγχος, έλλειψη άσκησης, διαβήτης, πάχος κ.ά., αλλά ο σημαντικότερος είναι η κατανάλωση πολλών  λιπαρών και κυρίως κορεσμένων λιπών.

Πώς μειώνεται η χοληστερίνη?

• Υγιεινή διατροφή

• Σωματική άσκηση

• Έλεγχος βάρους

• Αποφυγή άγχους

• Διακοπή καπνίσματος

Πέμπτο βήμα: Ελέγξτε την αρτηριακή σας πίεση

• Η φυσιολογική αρτηριακή πίεση ενός ενήλικα είναι περίπου 120/80mmHg. Η σταθερή αύξηση της τιμής της προκαλεί σταδιακά βλάβες στις αρτηρίες και αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης μίας καρδιακής νόσου. Η διατήρηση της ΑΠ σε φυσιολογικά επίπεδα μπορεί να επιτευχθεί ακολουθώντας τις ίδιες συμβουλές που αναφέραμε για τον έλεγχο της χοληστερίνης.      

Έκτο βήμα: Μετρήστε το σάκχαρο του αίματος (σακχαρώδης διαβήτης) 

• Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιοπάθειας, καθώς βλάπτουν τα τοιχώματα των αρτηριών με αποτέλεσμα να καθίσταται ευκολότερη η θρόμβωση τους. Ο διαβήτης αυξάνει επίσης τις επιπτώσεις άλλων παραγόντων κινδύνου για την καρδιά, όπως η παχυσαρκία, η υψηλή χοληστερίνη, το κάπνισμα, η υπέρταση. Ο έλεγχος των επιπέδων ζακχάρου στο αίμα, με τη σωστή διατροφή, άσκηση, έλεγχο του βάρους, της χοληστερίνης και της αρτηριακής πίεσης μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.    

Έβδομο βήμα: Μειώστε το άγχος

• Σύμφωνα με αρκετές έρευνες της ψυχολογίας, το άγχος σε ελεγχόμενα επίπεδα προκαλεί μία πίεση-ένταση που μας βάζει σε εγρήγορση, μας παρέχει κίνητρα, μας βοηθάει να αντιμετωπίζουμε τους κινδύνους και μας κάνει πιο δημιουργικούς και αποτελεσματικούς. Όταν όμως ξεπερνάμε ένα όριο, το άγχος μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία της καρδιάς μας. 

Ο μηχανισμός του άγχους: Μπροστά σε οποιαδήποτε αγχωτική κατάσταση, υπάρχει μία αυτόματη αντίδραση του οργανισμού που μπορεί να είναι είτε ενεργητική-αγωνιστική, είτε παθητική-δειλή. Και στις δύο περιπτώσεις το ένστικτο επιβίωσης προετοιμάζει τον οργανισμό, στέλνοντας μήνυμα στα επινεφρίδια, που αυξάνουν τις ορμόνες της αδρεναλίνης κάτι που φαίνεται με συμπτώματα όπως: ταχυκαρδία, ταχύπνοια, αύξηση της πίεσης, ανόρθωση των τριχών, ξηροστομία. Όταν η απειλή εξαφανίζεται ο οργανισμός επιστρέφει στον φυσιολογικό του ρυθμό. Αν όμως η πηγή του άγχους δεν απομακρυνθεί, ο οργανισμός παραμένει σε μία κατάσταση εγρήγορσης και υπερέντασης για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτι που σταδιακά τον φθείρει. Σε αρκετές περιπτώσεις η αρτηριακή πίεση παραμένει υψηλή, παράγοντας που αυξάνει τις πιθανότητες στεφανιαίας νόσου.

Μπορείτε  να ζήσετε χωρίς άγχος αν:

• Οργανώστε καλύτερα τον χρόνο σας, έτσι ώστε το καθημερινό σας πρόγραμμα να συμπεριλαμβάνει λίγο χρόνο για χαλάρωση και ανανέωση.

• Ασκηθείτε σωματικά, καθώς η φυσική άσκηση τονώνει, διασκεδάζει και αυξάνει την αγωνιστική μας διάθεση, για να μπορούμε να αντεπεξέλθουμε καλύτερα στα καθημερινά προβλήματα.

• Ανακαλύψτε το δικό σας χόμπι-εναλλακτική δραστηριότητα, που σας βοηθάει να αυτοσυγκεντρωθείτε και να πετύχετε την εσωτερική ηρεμία. Η μουσική, το περπάτημα, το διάβασμα, κάποιο άθλημα ή καλλιτεχνική δραστηριότητα μπορούν να βοηθήσουν πολύ σε αυτό.

Όγδοο βήμα: Γνωρίστε καλά το καρδιολογικό ιστορικό των προγόνων σας 

• Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε αν κάποιος γονέας, αδερφός ή συγγενής πρώτου βαθμού στην οικογένεια μας έχει κάποια καρδιολογική πάθηση, αν έχει περάσει έμφραγμα, εγκεφαλικό, στηθάγχη και αν αυτά τα προβλήματα εμφανίστηκαν σε μία ηλικία κάτω των 60 ετών. Η γνώση του ιστορικού της οικογένειάς μας θα μας επιτρέψει αφενός να κάνουμε έγκαιρα έναν πλήρη καρδιολογικό έλεγχο πριν ακόμη εμφανιστεί κάποιο ανάλογο πρόβλημα και αφετέρου να αλλάξουμε κάποιες συνήθειες ζωής (διατροφή, κάπνισμα, φυσική άσκηση) προκειμένου να δώσουμε περισσότερο χρόνο στην καρδιά μας.

Ένατο βήμα: Ελέγξτε την καρδιακή σας λειτουργία

• Όσο αφορά την καλή υγεία της καρδιάς ο σχετικός έλεγχος θα πρέπει να ξεκινήσει από την ηλικία των 40 για τους άνδρες και πάνω από τα 50 για τις γυναίκες και αρκετά νωρίτερα αν υπάρχει κληρονομικό ιστορικό καρδιοπάθειας στην οικογένεια. Ο έλεγχος περιλαμβάνει επίσκεψη σε καρδιολόγο, καρδιογράφημα, μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, αιματολογικό έλεγχο, υπέρηχο καρδιάς. Αν υπάρχουν τουλάχιστον 2 παράγοντες κινδύνου, απαιτείται και ένα τεστ κοπώσεως.

Βιβλιογραφία

• http://www.pharmaton.gr/com/gr/content/your_body_and_mind/Healthy_heart/index.htm

• http://www.ygeiaonline.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=464:2008-12-12-14-21-34&catid=82:2008-12-12-11-01-57

• http://www.becel.gr/Consumer/Article.aspx?Path=Consumer/HealthyHeartLiving/TakingMoreExercise/Home

• http://kardiologia.pblogs.gr/2008/03/11-energeies-gia-ygih-kardia.html

• http://www.incardiology.gr/ 

• http://www.vita.gr/html/ent/431/ent.9431.asp