Ο ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ SΤΑNLEY KUBRICK


ΣΥΝΤΟΜΗ BIOΓΡΑΦΙΑ
Γιος φυσικού, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 26 Ιουλίου του 1928.
Στην ηλικία των 16 ετών όντας ακόμα στο σχολείο (1945) τράβηξε μία σειρά φωτογραφιών την επομένη του θανάτου του προέδρου Franklin D. Roosevelt  και την παρέδωσε στο περιοδικό Look.

Το περιοδικό Look έκδοσε τις φωτογραφίες του και σύντομα τον προσέλαβε σαν ελεύθερο συνεργάτη ο οποίος για λογαριασμό του περιοδικού αρκετά χρόνια ταξιδεύοντας σε ολόκληρη την Αμερική.

Ετσι απέκτησε μεγάλη πείρα όσον αφορά την τέχνη της εικόνας καθώς και της τεχνολογίας που απαιτεί αυτή.
Το 1950 αφού έφτιαξε μία σειρά φωτογραφιών σε σχέση με το άθλημα του ΒΟΧ για το περιοδικό Look, χρησιμοποίησε το υλικό που είχε και έκανε ένα μικρό φιλμ τύπου ντοκιμαντέρ που το ονόμασε: «Day of the Fight», και αφορούσε ένα μποξέρ διάσημο της εποχής. Ετσι ξεκίνησε σιγά σιγά αυτό που πραγματικά τον μάγεψε: Την εικόνα σε κίνηση.

Aπό κει και πέρα και αφού έκανε άλλα δύο ντοκυμοντέρ τα: «Flying Padre» και «The Seafarers», έκανε το πρώτο του φιλμ το: «Fear and Desire» που αναφερόταν σ’ένα φανταστικό πόλεμο, πείθωντας μέλη της οικογένειάς του να επενδύσουν χρήματα στην παραγωγή του.
Καταφέρνοντας να το προβάλλει σε μερικά «Σπίτια Τέχνης» στη Νέα Υόρκη, γρήγορα άρχισε το όνομά του να ακούγεται και από κει και πέρα ξεκίνησε την καριέρα του σαν κινηματογραφικός σκηνοθέτης.
Κέρδισε αρκετά βραβεία στην καριέρα του αλλά Oscar μόνο ένα που αφορούσε τα special effects στην ταινία του: «2001: A Space Odyssey».
Ήταν άνθρωπος δύσκολος στις συνεργασίες του επειδή ακριβώς απαιτούσε την τελειότητα στη δουλειά του από τον εαυτό του και τους συνεργάτες του. Είχε μία ιδιαίτερη και φλεγματική αίσθηση του χιούμορ και προσπαθούσε να βρει την πληρέστερη απάντηση και για το πιο μικρό ερώτημα ή ζήτημα που τον απασχολούσε. Λιγομίλητος σχετικά αλλά κοινωνικός προσπαθώντας ν’αντλήσει και να δώσει γνώσεις και πληροφορίες. Δε δίσταζε να επικοινωνήσει με ένα νέο σκηνοθέτη όταν διαπίστωνε κάποιο ενδιαφέρον στη δουλειά του.
Ο ίδιος προτοιμούσε τη μεταφορά μυθιστορημάτων παρά την αποδοχή κάποιου φανταστικού σεναρίου, πέρα από μερικές περιπτώσεις στην καριέρα του.
Κατά τα γυρίσματα ήθελε να γυρίζει μία σκηνή πολλές φορές έτσι ώστε να έχει πολλές επιλογές αλλά και για να ωθεί τους ηθοποιούς στα άκρα προκαλώντας τους να δώσουν κάτι που  κάτω από φυσιολογικές συνθήκες δε θα έκαναν.

Πολλοί λίγοι σκηνοθέτες αναγνωρίστηκαν τόσο γρήγορα για την αξία τους όσο ο Stanley Kubrick. Κάθε του ταινία είχε μία μοναδική σφραγίδα από αυτόν, από το μουσικό της θέμα μέχρι την εικόνα και το εξαιρετικά δουλεμένο παίξιμο των ηθοποιών. Πιθανότατα κανείς άλλος σκηνοθέτης δε μπόρεσε να έχει τόσες πολλές επιτυχίες σε τόσο διαφορετικά είδη ταινιών: Από το πιο επιστημονικό 2001: A Space Odyssey, στα πολεμικά Paths of Glory, Full Metal Jacket, σε ιστορικό δράμα Barry Lyndon, σε ταινία τρόμου The Shining, σε κωμωδία Dr. Strangelove, ή σε ψυχοσεξουαλικό δράμα Eyes Wide Shut, κ.λ.π.
Απομακρυσμένος από τις πολλές κοσμικές εκδηλώσεις ήταν ιδιαίτερα αφοσιωμένος στην οικογένειά του και τη δουλειά του. Αγαπούσε πολύ τα ζώα και τον περιτρυγύριζαν πολύ συχνά γάτες και σκύλοι.
Πέθανε στον ύπνο του στις 7 Μαρτίου 1999 αμέσως μετά αφού παρέδωσε το τελευταίο γύρισμα από την τελευταία του ταινία Eyes Wide Shut.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ
Ευρηματικότατος και εξαιρετικά επιλεκτικός στα θέματα και στον τρόπο απόδοσής τους ο S.K. φιλμογραφεί με τέτοιο τρόπο ώστε να δώσει στον θεατή κάτι πέρα από τα φαινόμενα, ακόμα και αν τα ίδια αυτά (τα φαινόμενα) είναι εξαιρετικά ουσιώδη και σημαντικά.
Εξετάζοντας πιο προσεκτικά τη δουλειά του μπορεί να δει κανείς συχνά παράλληλα νοήματα μέσα από τις ταινίες του και κάθε φορά που μπορεί να τις σκεφτεί ανακαλύπτει νέες πτυχές που πηγάζουν κυρίως από την ικανότητά του S.K. να «αιχμαλωτίζει» μέσα σε μία εικόνα πολλές άλλες οι οποίες βρίσκονται κρυμμένες μέσα στην Ψυχή μας. Σαν φωτογράφος που ήταν για πολλά χρόνια την ξέρει καλά την Τέχνη αυτή, ενώ παράλληλα, και όντας ακούραστος αναζητητής της τελειότητας στη δουλειά του, ήξερε να χρησιμοποιεί και όσα μέσα είχε στη διάθεσή του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Για πολλούς ο S.K. θεωρείται ένας εξαίρετος καλλιτέχνης στο είδος του, ο οποίος δεν έκανε απλά μία σειρά ταινιών αλλά μία γιγαντιαία ταινία σε πολλά διαφορετικά επεισόδια. Αυτή η ταινία θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι αφορά τη ζωή μας σε όλες της τις εκδηλώσεις, από τις πιο απλές ως τις πιο σύνθετες και μεταφυσικές, όλες εξεταζόμενες από το πολύχρωμο και αυστηρά δομημένο πρίσμα του μοναδικού αυτού σκηνοθέτη.

Αν προσέξει κανείς υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία που ο S.K. χρησιμοποιεί σε ταινίες μεταξύ τους, οπότε και ενδυναμώνεται η προηγούμενη θεωρία. Μερικά τέτοια παραδείγματα είναι:

Στο Clockwork Orange υπάρχει ένα μουσικό θέμα που χρησιμοποιεί και στο 2001: A Space Odyssey. Στο Clockwork Orange κάνουν μία ένεση στον Alex με "Serum 114" ενώ στο Dr. Strangelove υπάρχει ένας ραδιοφωνικός σταθμός με το όνομα "CRM 114". 

Στο Barry Lyndon ο ομώνυμος χαρακτήρας είναι παρμένος από τον πίνακα ενός καλλιτέχνη με το όνομα: "Ludovico"  και ομοίως η θεραπεία του Alex στο Clockwork Orange λεγόταν "Ludovico". Στο Full Metal Jacket φαίνεται μία μαύρη φλεγόμενη πλάκα στο background κατά τη διάρκεια που σημαδεύει ο ελεύθερος σκοπευτής, ίδια με αυτή του μονόλιθου στο 2001: A Space Odyssey.

Στο Eyes Wide Shut φαίνεται το όνομα Bowman σε κάποιο σημάδι, το οποίο (όνόμα) είναι το ίδιο με αυτό του πρωταγωνιστή αστροναύτη στο 2001: A Space Odyssey. Επίσης ένας από τους ασθενής του Dr. Harford στο Eyes Wide Shut λέγεται Kaminski όπως άλλος ένας από τους αστροναύτες στο 2001: A Space Odyssey.
Αν θεωρήσουμε πως κάτι κρύβεται πίσω απ’όλα αυτά πιθανά να έχουμε δίκιο πιθανά όχι, ακόμη και όσα θα ειπωθούν εν συνεχεία μπορεί να είναι αβάσιμα ή να τα αμφισβητήσει οποιοσδήποτε όπως κάποιος άλλος να τα υποστηρίζει θερμά.
Το ουσιώδες όμως είναι το εξής: Πως αυτός ο άνθρωπος με τις ταινίες του κατάφερε να δίνει εναύσματα σε ψυχές αναζητητών για να προβληματίζονται και να σκέφτονται τα πράγματα πιο βαθιά και πιο ουσιαστικά!

Σχεδόν σε όλες του τις ταινίες βλέπουμε ν’ασχολείται πολύ με την ψυχογράφηση των ηρώων και τις αντιδράσεις τους, κυρίως σε ακραίες καταστάσεις και ενώ έχουν περάσει δύσκολη ή περίεργη ζωή.
Γενικά ή οι ήρωες είναι ασυνήθιστοι σ’ένα συνηθισμένο κόσμο ή είναι μάλλον συνηθισμένοι σ’ένα ασυνήθιστο κόσμο. Με τέτοιες αντιφάσεις πετυχαίνει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στα δρώμενα και τις διάφορες καταστάσεις.

Στο Τhe Shinning βλέπουμε ουσιαστικά όχι απλά ένα μοντέλο μιας σύγχρονης δυσλειτουργικής οικογένειας αλλά ένα μοντέλο των σύγχρονων δυσλειτουργικών κοινωνιών μας. Ισως εμφανίζονται λίγο υπερβολικοί οι χαρακτήρες όπως η καταπιεσμένη νοικοκυρά που βρίσκει διαφυγή στις σαπουνόπερες ή τα παιδιά και κυρίως ο Jack ένας σαδιστής και καταπιεστής που για να κρατήσει τον έλεγχο δε διστάζει ακόμη και να σκοτώσει. Οι αντιστοιχίες με τη σημερινή κοινωνία πολλές αλλά από ένα άλλο κλειδί ερμηνείας οι αντιστοιχίες έχουν να κάνουν με την κατακρεουργημένη ανθρώπινη ψυχή.
Το ξενοδοχείο είναι χτισμένο πάνω σ’ένα νεκροταφείο ψυχών (ινδιάνοι στην ταινία), όπως και η κοινωνία χτισμένη πάνω στο θάνατο. Κάποια στιγμή όμως ότι έχει σχέση με το θάνατο εμφανίζεται και τ’αποτελέσματα είναι φοβερά, όπως συμβαίνει και στις μέρες μας, και στις μέρες που θα έρθουν, τα φαντάσματα του παρελθόντος και των λαθών μας θα μας κυνηγήσουν.
Ο άνθρωπος έχει ένα κατώτερο μέρος (προσωπικότητα) και ένα ανώτερο (Θείο Εγώ) και εδώ ο Jack είναι το κύριο στοιχείο του κατώτερου μέρους ενώ η υπόλοιπη οικογένειά του τα διάφορα στοιχεία που συνθέτουν την προσωπικότητα αυτή. Η προσωπικότητα είναι ένα στοιχείο που οδηγεί τον άνθρωπο προς το θάνατο, όταν δεν αποτελεί σύμμαχο της Ανώτερης Ψυχής του. Εδώ ο Jack όντας αυτοκαταστροφικός και υποχείριο των ενστίκτων του, οδεύει προς το θάνατο.

Ο Barry Lyndon είναι ουσιαστικά ένας φυλακισμένος στον ίδιο του τον εαυτό, του οποίου το στυλ είναι πολύ περίεργο και ταυτόχρονα μελετημένο από τον S.Κ., έτσι τον βλέπουμε πολλές φορές να κινείται πολύ αργά με τα χέρια να κρέμονται ή άλλες εξαιρετικά στυλιζαρισμένος.
Από την άλλη αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το βλέμμα του είναι ιδιαίτερα απροσδιόριστο και ποτέ δεν κοιτάει κατάματα τον άλλο. Ολα αυτά κάνουν τον ήρωα σχεδόν μία ανθρώπινη μηχανή παρά ένα έμψυχο ον. Μία ψυχή που άλλοτε ενεργεί σα ρομπότ και άλλοτε σαν άνθρωπος. Ετσι και σήμερα ο άνθρωπος όντας μπερδεμένος και ανεκπαίδευτος δε μπορεί να εκφράσει τη φύση του αλλά ούτε και την αναζητεί.

Στο Lolita ένας ώριμος ενήλικας ερωτεύεται μία μικρή κοπέλλα δείχνοντας έτσι όχι απλά κάποιες εμμονές που μπορεί να έχει κάποιος αλλά τον πόθο αυτό του ανθρώπου να βρει ξανά τη χαμένη του νιότη, την αιώνια νιότη, που μάταια συχνά την αναζητεί σε εφήμερες και πρόσκαιρες περιστάσεις όπως αυτή ενός μάταιου έρωτα. Η λύτρωση όμως πραγματικά βρίσκεται, όπως αναφέρεται και στις Εσωτερικές Παραδόσεις, μόνο μέσα από τον έρωτα στο αιώνιο και την αιώνια ένωση με το Ανώτερο Θείο κομμάτι μας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι πολεμικές–επικές ταινίες του S.K., μέσα από τις οποίες είναι έντονο το ηρωικό στοιχείο αυτό που ζητάει ν’αναδειχθεί μέσα από αυτές. Ο S.K. θέλει να δει τον ήρωά του να ξεπερνάει την ανθρώπινη κατάστασή του και ν’αναδεικνύεται σε υπεράνθρωπο όπως τον περιγράφει και ο Frederick Nietzsche στο έργο του:
«Τάδε έφη Ζαρατούστρα». Θέλει να δώσει παραδείγματα προς μίμηση στον καθένα από μας.
Είναι γνωστό πως ανεκπλήρωτο έμεινε και το όνειρό του να γυρίσει σε ταινία τη ζωή του Μ. Ναπολέοντα (το οποίο είχε αρχίσει να το σχεδιάζει) που τόσο θαύμαζε.

Είναι σημαντικό ν’αναφερθεί πως η ταινία Α.L. (Αrtificial Intelligence: Τεχνητή νοημοσύνη) του γνωστού σκηνοθέτη-παραγωγού Steven Spielberg ήταν ιδέα του S.K. που την έδωσε στον Steven Spielberg.
Εδώ φαίνεται καθαρά η αναζήτηση του Ανθρώπινου στοιχείου που τελικά βρίσκεται μέσα στην αγνότητα, την ηθική, την πραγματική Αγάπη, τη Βούληση για δράση και ζωή καθώς και την ανώτερη Νόηση για την πραγμάτωσή τους. Τελικά ακόμη και ένα μηχανικό ρομπότ που για κάποιους λόγους κατάφερε να συγκεντρώσει όλα αυτά τα στοιχεία, μπόρεσε και κέρδισε το Ανθρώπινο στοιχείο, αυτό που πραγματικά πρέπει ν’αναζητήσουμε όλοι μέσα μας.

Εξαιρετική είναι και η απόδοση πολλών σημαντικών στοιχείων στην ταινία του: Clockwork Orange.
Εδώ θίγονται διάφορα θέματα, μερικά από τα οποία είναι:
*  Η έννοια της δύναμης, αυτής που έχει ο άνθρωπος όσο κανένα άλλο Ον στον πλανήτη και μπορεί να τη χρησιμοποιήσει είτε για καλό είτε για κακό. Συνήθως απερίσκεπτα και επιπόλαια ο άνθρωπος γίνεται βλαβερός και επικίνδυνος για τον εαυτό του και τους άλλους. Αυτή η δύναμη είναι δική του αλλά η Σοφία για να τη χρησιμοποιήσει όχι. Μόνο μέσα από την εσωτερική του καλλιέργεια και εκπαίδευση μπορεί να κατακτήσει τη Σοφία αυτή. Το ίδιο θέμα αντιμετωπίζεται και στην ταινία Dr. Strangelove.
*  Η έννοια της ελευθερίας της επιλογής του ατόμου. Οταν ο Alex μετά τη θεραπεία που του έκαναν δε μπορεί να επιλέξει ανάμεσα στο έγκλημα ή στην ηθική αυτό είναι σοβαρότατο ζήτημα. Ο άνθρωπος πρέπει να μπορέσει να κατακτήσει ένα επίπεδο συνείδησης ώστε να δρα ορθά, διαφορετικά δεν έχει κερδίσει τίποτα ούτε αυτός ούτε η κοινωνία, έτσι και στο τέλος της ταινίας απορεί κανείς αν πραγματικά «θεραπεύτηκε».

*  Η έννοια της θεωρίας: «Δράσης-Αντίδρασης» ή του ανατολικού Κάρμα. Ο Alex αφού τελειώνει με τη θεραπεία του βλέπουμε να δέχεται το τίμημα των πράξεων του παρελθόντος του. Ο ίδιος μένει έκπληκτος με όλα όσα του συμβαίνουν, όμως δε θά’πρεπε. Στον Εσωτερισμό αναφέρεται η σημαντικότητα του να δρας ορθά στη ζωή σου ακόμα και στις δύσκολες στιγμές. Τίποτα δεν έρχεται στη ζωή μας τυχαία αλλά και τίποτα απ’όσα μας έρχονται δεν είναι αδύνατο ν’αντιμετωπισθούν. Αν αντιμετωπισθούν σωστά, σημαίνει πως μάθαμε το μάθημα που έπρεπε και πιθανότατα δε θ’αντιμετωπίσουμε την ίδια πρόκληση ξανά.

Ισως η πιο πολυσυζητημένη ταινία του S.K. να είναι το 2001: A Space Odyssey. Οι πραγματείες και τα άρθρα που έχουν γραφτεί γι’αυτό το φιλμ είναι πάρα πολλά, και οι προβληματισμοί που δημιουργούνται σ’ένα θεατή πολυάριθμοι. Εδώ θίγονται μόνο κάποιοι.
*  Ενα από τα θέματα που φαίνεται καθαρά, είναι πως πραγματεύεται 3 θεμελιώδη ερωτήματα:
α/ Από που έρχομαι,

β/ Ποιος είμαι,

γ/ Που πηγαίνω.

Ο τρόπος που αντιμετωπίζονται αυτά από τον S.K. και τον Arthur C. Clarke (σεναριογράφος) έχει σαν βάση ένα συλλογισμό του Heisenberg που ουσιαστικά δηλώνει πως: Η εικόνα που μας δίνεται για το Σύμπαν μέσα από τις Φυσικές επιστήμες δεν έχει να κάνει σε τίποτα με την επίδραση και το αποτέλεσμα αυτής που υπάρχει ανάμεσα στο διάλογο ενός καλλιτέχνη με τη Φύση καθ’αυτή. Εδώ ο καλλιτέχνης είναι βασικά ο S.K. και χρησιμοποιεί την επιστήμη και ττην έννοια του φανταστικού για να πραγματευτεί τους παραπάνω προβληματισμούς.
*  Μέσα από το μαύρο μονόλιθο βλέπουμε ένα κοινό σημείο του πρωτόγονου ανθρώπου και του εξελιγμένου: και οι δύο στέκονται με δέος σ’αυτό το αρχέγονο σύμβολο, και οι δύο επηρεάζονται με κάποιο τρόπο απ’αυτό. Ο πρώτος μαθαίνει πως να εξελιχθεί, ο δεύτερος που είναι ήδη εξελιγμένος, πραγματικά «γερνάει» και αναγεννιέται κατακτώντας την αληθινή Ανθρώπινη κατάστασή του. Ο μαύρος μονόλιθος φέρεται σαν σύμβολο Του Θεού (από μία άποψη) και δίνει σε κάθε περίπτωση το έναυσμα για μία στροφή στην πορεία του ανθρώπου.
*  Το έργο ονομάστηκε «Οδύσσεια» και η γνωστή μας μυθική Οδύσσεια είναι ένα έργο μεγάλου βάθους και απίστευτης Σοφίας που κρύβει μέσα του πολλές εσωτερικές αλήθειες. Ο Bowman (bow-man: τοξοβόλος, όπως άριστος τοξοβόλος ήταν και ο Οδυσσέας) είναι ο κύριος πρωταγωνιστής και μέσα από την προσωπική του Οδύσσεια είναι που τελικά θα καταλήξει σε μία διαφορετική κατάσταση.
*  Η Οδύσσεια δεν είναι μόνο ένα εξωτερικό ταξίδι αλλά και ένα βαθιά εσωτερικό ως τα άδυτα του εαυτού μας και την κατάκτηση αυτού. Αυτό το ταξίδι στα άδυτα της Ψυχής εμφανίζεται σε διάφορους εσωτερικούς μύθους διαφόρων πολιτισμών, σαν το ταξίδι ενός ήρωα στον «Κάτω Κόσμο» από το οποίο κάποια στιγμή γυρίζει νικηφόρος. Εδώ ο κόσμος περνάει μία επικίνδυνη κρίση λόγω του περίεργου «ευρήματος», γι’αυτό και αναλαμβάνει μία ηρωική ομάδα να δώσει λύση. Η αντίληψη του θανάτου σαν κατάσταση («καθόδου στον Αδη») δίνεται από τον S.K. και ενισχύεται από τη συνοδεία του μελαγχολικού θέματος του Khatchaturian κυρίως στις σκηνές που διαδραματίζονται μέσα στο Discovery.
*  Ο HAL 9000 είναι ουσιαστικά η βαθύτερη μάχη που φτάνει μέχρι την «καρδιά» του απ’όπου ο Bowman θα βγει νικητής. Ο HAL 9000 είναι η δύναμη και η αδυναμία μέσα μας, το πιο χρήσιμο και θανατηφόρο εργαλείο μας: ο νους. Κάποια στιγμή πρέπει να «σκοτώσει ο Μαθητής το φονιά του πραγματικού» (δηλαδή το νου), όπως αναφέρεται στο εσωτερικό κείμενο «Φωνή της Σιγής». Εδώ ο Bowman το καταφέρνει αυτό, μιας και ο HAL 9000 είναι μέρος του, και έτσι είναι έτοιμος να περάσει σε μία άλλη φάση αναζήτησης ή από μυθικής άποψης, να ξεκινήσει το «ταξίδι ανόδου στον πάνω κόσμο».
*   Επηρεασμένος βαθιά από το Frederick Nietzsche – Τάδε έφη Ζαρατούστρα – ο S.K. ταυτίζει τον Bowman όπως και τον Οδυσέα με τον «Υπεράνθρωπο» γι’αυτό και χρησιμοποιεί το μουσικό θέμα του Richard Strauss με τον τίτλο: «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» και μάλιστα στην έναρξη του ταξιδιού όταν ανοίγουν «οι πύλες προς το άγνωστο» και το σκάφος (Discovery: Ανακάλυψη) ξεκινάει την Οδύσσειά του.
*  Ο θάνατος και επαναγέννηση του David Bowman σαν «Παιδί των Αστεριών» μπορεί να σημαίνει τη γέννηση του νέου Υπεράνθρωπου, ίσως αυτού που δε θα ξαναγυρίσει ποτέ πια στη Γη, ή όπως λένε και Ανατολικές Παραδόσεις: «που έχει κατακτήσει τη Νιρβάνα». Ισως πάλι φαίνεται μία νέα Ανώτερη μετενσάρκωση του Bowman που γυρίζει στη Γη για κάποιο Ανώτερο Σκοπό.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Σίγουρα ο S.K. άφησε πίσω του μία τεράστια κηνηματογραφική κληρονομιά, και σίγουρα, απ’όποια άποψη και να τη δει κανείς μπορεί ν’ανακαλύψει πολλά στοιχεία που να του κινούν το ενδιαφέρον σε μεγάλο βαθμό. Οπως και νά’χει είναι σημαντικό να υπάρχουν τέτοιοι δημιουργοί με τόσο σημαντικό έργο, έργο που μπορεί να δίνει εναύσματα στους αναζητητές της Σοφίας για νέα μονοπάτια και νέες αναζητήσεις.


ΠΗΓΕΣ

ΙΝΤΕΡΝΕΤ

*    www.krusch.com

*    www.visual-memory.co.uk

*    www.kubrickfilms.com

*    www-personal.umich.edu

*    www.wendycarlos.com


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

*    "Kubrick" by Michel Ciment, translated from the French by Gilbert Adair, Copyright ©1982 Michel Ciment

*    The Encyclopedia of Stanley Kubrick (Library of Great Filmmakers) by Rodney Hill, Gene D. Phillips

*    The Complete Kubrick by David Hughes, Peter Bogdanovich, Jim Smith, James Clarke