Διδασκαλία της μαγείας Επιστήμη των σχέσεων

Ο Μπρούνο στο δεύτερο μέρος του «Για τη Μαγεία», αναπτύσσει το θέμα της πολλαπλής σχέσης (δεσμού) των πνευμάτων. Λαμβάνει υπ΄ όψιν είκοσι διαφορετικές σχέσεις. Όπως δηλώνει ο όρος, πρόκειται για ιδιότητες που επιτρέπουν τον συσχετισμό με τα πνεύματα, δηλ. τη συμμαχία της γνώσης με τη δύναμη της δράσης (πρβλ. ορισμό του μάγου από τον Μπρούνο). Όπως η Ψυχή του κόσμου ενώνει όλα τα πράγματα μεταξύ τους, έτσι υπάρχει ένας δρόμος πρόσβασης για όλα τα πράγματα. Έχουμε ήδη αναφέρει γραμμές πάνω από την τριπλή ικανότητα που μπορεί να κατέχει ο μάγος. Ο Μπρούνο απαριθμεί τις διάφορες δυνάμεις και δίκτυα δυνάμεων (σίντις και νάντις), όπως π.χ. τις αρχές που κατανέμονται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, στις ψυχές των άστρων και στους κυρίους του χώρου ή των στοιχείων. Ο μάγος πρέπει να χρησιμοποιήσει τους θεϊκούς αριθμούς, τους χαρακτήρες και τις σφραγίδες (αστρολογικά και γεωμετρικά σχήματα), τις επικλήσεις, τους εξορκισμούς, τις προσευχές και τα τυπικά, τους εξαγνισμούς, την τέχνη της γοητείας. Ο μάγος πρέπει να καλλιεργήσει τις αρετές (αγνότητα, εντιμότητα, εξαγνισμό, αποχή, κλπ.), πρέπει να γνωρίζει τις γιορτές, τις ευοίωνες και δυσοίωνες μέρες και ώρες.

Για να έχει επιτυχία η μαγική πράξη, πρέπει να συντρέχουν τρεις παράγοντες (αν ένα από τους τρεις λείπει, το έργο αποτυγχάνει): η ενεργητική δύναμη στον μεσολαβητή (το μάγο), η παθητική δύναμη στο υποκείμενο ή τις δυνητικότητες της ύλης, και η κατάλληλη προσαρμογή στις χωροχρονικές περιστάσεις.

Ένας φλαουτίστας, όσο τέλειος κι αν είναι, δεν μπορεί να παίζει καλά το φλάουτο λόγω της ατέλειας του ίδιου του οργάνου. (Για τη Μαγεία)

Μια πολύ σημαντική σχέση είναι αυτή που προέρχεται από τη φωνή και τον ψαλμό. Ο Μπρούνο επιμένει στη σχέση αυτών των τελευταίων με τους ρυθμούς, τους αριθμούς και τις αναλογίες (πυθαγορική μουσική). Δεν κάνουν όλες οι επικλήσεις για όλα. Από την άλλη μεριά, δεν είναι ανάγκη το αυτί να αντιλαμβάνεται τον ψαλμό για να είναι αυτός αποτελεσματικός. Ο ψαλμός επιτρέπει την αντήχηση και αυτό το εξηγεί ο Μπρούνο με την εικόνα δύο κιθάρων που ρυθμίζονται για να δονούνται στον ίδιο τόνο όταν έχει διεγερθεί μια μόνο από αυτές (σίντις και τάτβας). Ο Μπρούνο παρουσιάζει τη ρητορική κάτω από μια μαγική όψη, σαν μια τέχνη επίκλησης του ρήτορα που πείθει, αποτρέπει ή υποβάλλει συγκινήσεις.

Από τις σχέσεις που προέρχονται από την θέα, πρέπει να διακρίνουμε τις εικόνες που επηρεάζουν αισθητά το πνεύμα (η θέα του αίματος μπορεί να προκαλέσει λιποθυμία) και εκείνες που διεισδύουν χωρίς άμεσα αποτελέσματα, αλλά καταλήγουν να διαφθείρουν την ψυχή.

Από τις σχέσεις που προέρχονται από τη φαντασία, ο Μπρούνο θυμίζει την πρώτη λειτουργία αυτής της ιδιότητας: να δέχεται, να συγκρατεί, να συνδυάζει και να χωρίζει τις εικόνες που φέρνουν οι αισθήσεις. Οι «παραισθήσεις» ερμηνεύονται ως συνέπεια αιτιών καθαρά υλικών από τους γιατρούς ή καθαρά πνευματικών από τους θεολόγους. Για τον Μπρούνο, είναι συνδυασμός και των δύο: η υλική αιτία και η μελαγχολική διάθεση (Κρόνος), η αποτελεσματική αιτία είναι δαιμονική (πνευματική, αν και όχι εντελώς ασώματη, πρβλ. αιθέρες). Ο Μπρούνο αποδεικνύει την σωματο-πνευματική ενότητα στην ιατρική αγωγή. Γενικά, το έργο της φαντασίας είναι πολύ σημαντικό αφού είναι ένας δρόμος μεγαλύτερης πρόσβασης για όλα όσα έχουν σχέση με το ζωντανό ον.

Η σχέση που προέρχεται από την νοητική ικανότητα δικαιολογείται από το γεγονός ότι οι νοητικές ικανότητες επαναλαμβάνουν τη πράξη της φαντασίας. Ο Μπρούνο επισημαίνει τη σημασία της πίστης και της πεποίθησης. Οποίος δεν πιστεύει στην αποτελεσματικότητα του μάγου, θεωρούμενου ως γιατρού, δεν θα μπορέσει να θεραπευθεί.

Η μνημοτεχνική

Δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για τη μαγεία, χωρίς να επικαλεστεί την μνημοτεχνική του Τζορντάνο Μπρούνο. Παραδόξως, στο «Για τη Μαγεία» αυτό το θέμα μόλις αναφέρεται. Η αλήθεια είναι ότι ο Μπρούνο αφιέρωσε άλλα έργα σ΄ αυτήν και επομένως σ΄ αυτό το έργο ο Νόλιος περιορίστηκε να δώσει μια σύνθεση των βασικών στοιχείων της μαγείας χωρίς να υπεισέλθει στο λειτουργικό μέρος. Πιστεύουμε ότι αυτή η μελέτη για τη μαγεία του Μπρούνο θα είναι ημιτελής χωρίς κάποιες πολύ σύντομες γραμμές πάνω σ΄ αυτή την τέχνη.

Αστρική και ηλιακή μαγεία

Η μνημοτεχνική, όπως και ο πρωταρχικός ρόλος που εναρμονίζει τα άστρα και κυρίως τον ήλιο, δεν έχουν τόση σημασία στο έργο «Για τη Μαγεία». Ωστόσο, σε άλλο βασικό έργο του Μπρούνο, το «De umbris idearum» (Οι σκιές των ιδεών), επεξηγεί με σαφήνεια ότι η αστρική αιγυπτιακή θρησκεία, που δεν περιοριζόταν στη λατρεία του ορατού ήλιου, ήταν η πιο αγνή θρησκεία. Οι «ψευδο-ερμητικοί χριστιανοί» κατάφεραν να την καταπνίξουν. Ο Μπρούνο στο σύνολο του έργου του, περιλαμβανομένου και αυτού που πραγματεύεται επιστημονικές απόψεις (πρβλ. ηλιοκεντρισμό), αφοσιώνεται στο να αναβιώσει αυτή την μαγική αιγυπτιακή θρησκεία. Οι σκιές των ιδεών είναι η μαγική εικόνα (ταλισμάν) την οποία ο Μπρούνο πραγματοποιεί με τέχνη και είναι αυτές που επιτρέπουν στο μάγο να έλθει σε αντήχηση με τα Αρχέτυπα. Χάρη στη μνήμη, ο μάγος αποκτά γνώση, με την αντήχηση περιβάλλεται με δυνάμεις.

Έτσι κατά κάποιο τρόπο ολοκληρώσαμε ένα μικρό αφιέρωμα, σ' ένα μέρος του έργου αυτού του φιλοσόφου, ο οποίος έζησε προσπαθώντας να εφαρμόσει τις ιδέες του και πέθανε γι' αυτές.